«ΑΠΕΡΑΝΤΟΣΥΝΗ»: ΣΧΟΛΙΑ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ «ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ» ΤΟΥ ΟΔΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ | ΕΝΝΟΙΕΣ 1
 |
Πλάτων Ριβέλλης. Τήνος. Φωτογραφία. 1996. Πηγή: Πλάτων Ριβέλλης. Άνω τελεία. Φωτογραφίες 1983–1998. Αθήνα: Φωτόχωρος, 1998, σ. 111 |
Ωστόσο, υπάρχουν τα ταξίδια του μυαλού και της ψυχής και το καλύτερο όχημα γι΄ αυτά είναι η καλή λογοτεχνία. Στο «Εργαστήριο» διαβάσαμε αποσπάσματα από το «Άξιον Εστί» του Οδυσσέα Ελύτη, ειδικά όσα σχετίζονται με την ελληνική φύση. Προσπαθήσαμε να κατανοήσουμε το νόημα των ποιητικών εικόνων του Ελύτη και να μεταφερθούμε «εις τόπους φωτεινούς, εις τόπους σκοτεινούς», όπως γράφει και ο Σολωμός στους «Ελεύθερους Πολιορκημένους». Και μετά στη «θάλασσα με πολλή ορμή» και να νιώσουμε την αληθινή ομορφιά και την «απεραντοσύνη» της.
Όπως είναι γνωστό, το «Άξιον Εστί» είναι μια μεγάλη ποιητική σύνθεση που έγραψε ο Οδυσσέας Ελύτης το 1959. Το ποίημα ήταν ένα από τα σημαντικά τεκμήρια με βάση τα οποία του απονεμήθηκε το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1979 (το 1963 είχε προηγηθεί ο άλλος μεγάλος μας ποιητής, ο Γιώργος Σεφέρης).
Στο ποίημα ο Ελύτης εμπνέεται από την ελληνική φύση και ιστορία, για να επεξεργαστεί πανανθρώπινα και πνευματικά νοήματα, όπως της ομορφιάς, της δικαιοσύνης, της αλήθειας κ.ά.
Το παρακάτω απόσπασμα είναι ο τρίτος ύμνος από το πρώτο μέρος του ποιήματος που έχει τίτλο: «Η Γένεσις». Στο απόσπασμα ο ποιητής υμνεί τη δημιουργία των νησιών και της θάλασσας. Οι περιγραφές παραπέμπουν σε εικόνες του αιγαιοπελαγίτικου τοπίου, το οποίο δοξολογείται συχνά στην ποίηση του Oδυσσέα Ελύτη. Στην αριστερή στήλη είναι το απόσπασμα και δεξιά κάποια επεξηγηματικά σχόλια:
Στη συνέχεια ασχοληθήκαμε με την έννοια της «απεραντοσύνης» και γράψαμε σύντομα σχόλια με βάση το ερώτημα: «Τι αντιπροσωπεύει για σένα το “απέραντο” και πώς νομίζεις ότι μπορείς να το πλησιάσεις στη ζωή σου;». Με άλλα λόγια: «Υπάρχουν πράγματα που θεωρείς ότι είναι ανώτερα από σένα; Εάν ναι, με ποιο τρόπο νομίζεις ότι μπορείς να τα πλησιάσεις στη ζωή σου ή να ανταποκριθείς σε αυτά που αντιπροσωπεύουν;»
«Η αλήθεια είναι ότι κάθε φορά που παρατηρώ τον ουρανό νιώθω ότι υπάρχει κάτι ανώτερο. Κάθε φορά που σηκώνω το κεφάλι ψηλά και κοιτάζω τον ουρανό γεμίζω αισιοδοξία και χαμογελάω. Είναι σαν να μου χαμογελάει ο Θεός κι εγώ με τη σειρά μου τον ευχαριστώ. Την «απεραντοσύνη» του ουρανού θα μπορούσαν να την παρομοιάσω με την αιωνιότητα, που θα ζήσουμε στον άλλο Κόσμο. Και φαντάζομαι πως θα είναι τόσο όμορφη! Ένας τρόπος για να πλησιάσεις και να νιώσεις πιο κοντά στο “απέραντο” και στον Θεό είναι η προσευχή. Μέσα από μια βαθιά και ουσιαστική προσευχή πιστεύω ότι μπορείς να νιώσεις ακόμα και πως συνομιλείς με τον Θεό. Βέβαια, η προσευχή από μόνης της είναι ένας τρόπος “επικοινωνίας” με τον Θεό. Όταν ζητάς κάτι από τον Θεό πάντα ανταποκρίνεται και σε βοηθάει ακόμα και όταν δεν το καταλαβαίνουμε. Αυτό που εννοούν οι στίχοι του ποιήματος ότι κοιτάζοντας την απεραντοσύνη γινόμαστε ταπεινοί πιστεύω ότι ισχύει. Είναι αυτή η αίσθηση που σε κάνει να νιώθεις ένα “τίποτα” μπροστά στην απεραντοσύνη του Θεού». Κατερίνα Νταλαμπέκου (9/8/2020)
«Σίγουρα υπάρχουν πράγματα που είναι ανώτερα από εμένα. Αυτά μπορούν να είναι το σύμπαν, ο Θεός ή και μια οποιαδήποτε ανώτερη δύναμη στην οποία πιστεύει κάποιος. Μπορεί να είναι ανώτερα από εμένα, αλλά και πάλι μπορεί να υπάρξει μια μορφή επικοινωνίας. Για παράδειγμα, με το σύμπαν μπορείς να ανταποκριθείς σε αυτά που αντιπροσωπεύει αν το σέβεσαι και το κατανοείς. Αν νοιάζεσαι για αυτό και αποκωδικοποιείς τα σημάδια του. Αν θαυμάζεις τις ομορφιές του και είσαι χαρούμενος με όσα σου προσφέρει. Από την άλλη με τον Θεό μπορείς να ανταποκριθείς σε αυτά που αντιπροσωπεύει αν έχεις πίστη και κατανόηση. Αν δεν κάνεις σφάλματα και αμαρτίες, αν ακολουθείς τις δέκα εντολές και αν ζεις μια ζωή πλασμένη με αγάπη. Μπορείς να πλησιάσεις στη ζωή σου τις ανώτερες δυνάμεις, όπως αρμόζει στην κάθε μια ξεχωριστά. Στο σύμπαν με διαλογισμό και στη θρησκεία με προσευχή και λειτουργία». Θεοδώρα Λαζάρου (9/8/2020)
«Πιστεύω ότι ανώτερος είναι ο Θεός. Ξέρω ότι είναι πάντα μαζί μου και με τη βοήθεια Του θα πάω κοντά Του, αλλά και ακολουθώντας τις εντολές Του. Κοιτώντας τον ουρανό πολλές φορές νιώθω σαν να μοιράζομαι μαζί Του τις σκέψεις μου. Νιώθω ευγνωμοσύνη που μπορώ να επικοινωνήσω μαζί Του μέσω της προσευχής, αν και αυτό το καταλαβαίνω μόνο όταν έχω πραγματικά ανάγκη τη βοήθεια Του. Ώρες ώρες σκέφτομαι ότι όλα είναι ασήμαντα και η ότι η ζωή μετά τον θάνατο είναι που μετράει. Δεν υπάρχει λόγος να σπέρνουμε διχόνοια ή κακία. Ζούμε για κάποια χρόνια. Πρέπει να τα αξιοποιήσουμε. Να κάνουμε τους άλλους να χαμογελάνε όχι να τους στεναχωρούμε. Είναι απίστευτο το πόσο όμορφα νιώθει κανείς κάνοντας μια καλή πράξη. Νιώθεις πιο κοντά στο Θεό αλλά και καλύτερα με τον εαυτό σου». Ελένη Τόκα (9/8/2020)
«Για μένα το απέραντο σημαίνει πολλά. Τη ζωή, όχι με την κλασσική της έννοια, αλλά ως αυτήν που πρέπει να υπομείνεις, να αντέξεις και να τη φτάσεις στα όρια της ακόμη και να τα ξεπεράσεις. Στη ζωή υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα που μπορείς ένα κάνεις. Να γνωρίσεις τόσους ανθρώπους, να ζήσεις χαρές, λύπες, αγάπη. Να αισθανθείς. Η απεραντοσύνη στη ζωή για μένα είναι η ίδια η ζωή. Δεν μπορείς να ξέρεις ποτέ τι παιχνίδια παίζει. Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να ενταχθείς στο παιχνίδι και στην υπόλοιπη "ομάδα", έτσι ώστε να παίξεις σκληρά με ρίσκα, αποτυχίες ή νίκες. Και μετά όλα από την αρχή... νέο ξεκίνημα. Αυτό πρέπει να κάνω για να πλησιάσω την απεραντοσύνη της ζωής. Να παίξω ξανά και ξανά. Να χάσω ή να κερδίσω και να πάρω ρίσκα. Όμως δεν θεωρώ μόνο τη ζωή απέραντη και ανώτερη, αλλά και τον Θεό. Τη θρησκεία στην οποία πιστεύω. Στην απεραντοσύνη και στη θαλπωρή της. Στην αλήθεια και στη μεγαλοσύνη της. Στη θλίψη και στη συγκίνηση. Στο δέος και στην ταπεινότητα. Αυτά είναι σίγουρα απλησίαστα, αλλά ίσως κάποια στιγμή καταφέρω να τα πλησιάσω μέσα από τη μάθηση και την πράξη». Σταυρίνα Βάια (9/8/2020)
«Είναι η κατάλληλη ώρα να σκεφτώ για την έννοια του ‘’απέραντου’’. Τέτοια ώρα επικρατεί απόλυτη ησυχία στο σπίτι. Μόνο εγώ και οι σταγόνες τις βροχής είμαστε εν δράσει. Πολύ σπουδαίοι στοίχοι. Τελικά, ναι, εμείς οι άνθρωποι είμαστε πολύ μικροί και φτωχοί μπροστά στην απεραντοσύνη… Απέραντο. Μόνη της η λέξη με τρομάζει και μου δημιουργεί μια απορία ως προς το γνωστό – άγνωστο. Το απέραντο για μένα είναι αυτό που πιστεύω. Ο Θεός ο ίδιος είναι το απέραντο. Δεν μπορούμε να τον φτάσουμε, να τον αγγίξουμε. Κανείς δεν μπορεί να αγγίξει την τελειότητά του. Δεν θα το αντέξει κιόλας. Ζαλίζομαι μόνο στην σκέψη πόσο μικρή είμαι μπροστά στο απέραντο και πώς μερικές φορές νομίζουμε ότι γινόμαστε τέλειοι και υπέροχοι! Κανείς από εμάς δεν είναι τέλειος, όπως κανείς από εμάς δεν είναι απέραντος. Το θέμα είναι πώς μπορούμε να πλησιάσουμε έστω και λίγο αυτή την απεραντοσύνη. Πώς γίνεται να μας δοθεί ένα μικρό κομμάτι της, για μια στιγμή. Το μόνο που χρειάζεται για να πλησιάσει κανείς το ‘’απέραντο’’ είναι η ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ. Μόνο αυτή θα μας σώσει. Και ναι, το γνωρίζω πως αυτή την ταπείνωση δεν την κατέχω ακόμη. Όμως θα προσπαθήσω, γιατί έστω και μια στιγμή απεραντοσύνης αξίζει όσο τίποτα άλλο σε αυτό τον κόσμο!». Βαγγελίτσα Τσιμήτρη (9/8/2020).
«Η απεραντοσύνη για εμένα δεν είναι κάτι συγκεκριμένο. Είναι να ξεπερνάς τα ''εσωτερικά” σου όρια με την προσευχή και να νιώθεις ελεύθερος. Να αφήνεσαι στον χρόνο και να ξεφεύγεις από τις καταστάσεις και την καθημερινότητα». Χριστίνα Λιόλιου (10/8/2020).
«Φυσικά και υπάρχει κάτι ανώτερο από εμάς. Και δεν είναι άλλος από τον Θεό, από τον δημιουργό μας. Είναι πολύ ανώτερός μας και ποτέ δεν θα τον φτάσουμε. Μπορούμε, όμως, συνεχώς να πηγαίνουμε κοντά του μέσω των καλών πράξεων μας. Υπάρχει τρόπος για να επικοινωνήσουμε μαζί του και είναι η προσευχή. Το απέραντο για μένα αντιπροσωπεύει τον Θεό και ο ουρανός, επίσης, μου θυμίζει αυτό και μου δίνει κουράγιο. Επίσης μπορούμε να επικοινωνήσουμε μαζί του μέσω της εκκλησίας. Εύχομαι και ελπίζω να είμαι συνεχώς στο δρόμο του Θεού κι αυτός να με καθοδηγεί στα σωστά και ωφέλιμα πράγματα...». Έλενα Κορινιώτη (10/8/2020).
«Σίγουρα υπάρχουν πράγματα που είναι ανώτερα από εμένα. Αυτά μπορούν να είναι το σύμπαν, ο Θεός ή και μια οποιαδήποτε ανώτερη δύναμη στην οποία πιστεύει κάποιος. Μπορεί να είναι ανώτερα από εμένα, αλλά και πάλι μπορεί να υπάρξει μια μορφή επικοινωνίας. Για παράδειγμα, με το σύμπαν μπορείς να ανταποκριθείς σε αυτά που αντιπροσωπεύει αν το σέβεσαι και το κατανοείς. Αν νοιάζεσαι για αυτό και αποκωδικοποιείς τα σημάδια του. Αν θαυμάζεις τις ομορφιές του και είσαι χαρούμενος με όσα σου προσφέρει. Από την άλλη με τον Θεό μπορείς να ανταποκριθείς σε αυτά που αντιπροσωπεύει αν έχεις πίστη και κατανόηση. Αν δεν κάνεις σφάλματα και αμαρτίες, αν ακολουθείς τις δέκα εντολές και αν ζεις μια ζωή πλασμένη με αγάπη. Μπορείς να πλησιάσεις στη ζωή σου τις ανώτερες δυνάμεις, όπως αρμόζει στην κάθε μια ξεχωριστά. Στο σύμπαν με διαλογισμό και στη θρησκεία με προσευχή και λειτουργία». Θεοδώρα Λαζάρου (9/8/2020)
«Πιστεύω ότι ανώτερος είναι ο Θεός. Ξέρω ότι είναι πάντα μαζί μου και με τη βοήθεια Του θα πάω κοντά Του, αλλά και ακολουθώντας τις εντολές Του. Κοιτώντας τον ουρανό πολλές φορές νιώθω σαν να μοιράζομαι μαζί Του τις σκέψεις μου. Νιώθω ευγνωμοσύνη που μπορώ να επικοινωνήσω μαζί Του μέσω της προσευχής, αν και αυτό το καταλαβαίνω μόνο όταν έχω πραγματικά ανάγκη τη βοήθεια Του. Ώρες ώρες σκέφτομαι ότι όλα είναι ασήμαντα και η ότι η ζωή μετά τον θάνατο είναι που μετράει. Δεν υπάρχει λόγος να σπέρνουμε διχόνοια ή κακία. Ζούμε για κάποια χρόνια. Πρέπει να τα αξιοποιήσουμε. Να κάνουμε τους άλλους να χαμογελάνε όχι να τους στεναχωρούμε. Είναι απίστευτο το πόσο όμορφα νιώθει κανείς κάνοντας μια καλή πράξη. Νιώθεις πιο κοντά στο Θεό αλλά και καλύτερα με τον εαυτό σου». Ελένη Τόκα (9/8/2020)
«Για μένα το απέραντο σημαίνει πολλά. Τη ζωή, όχι με την κλασσική της έννοια, αλλά ως αυτήν που πρέπει να υπομείνεις, να αντέξεις και να τη φτάσεις στα όρια της ακόμη και να τα ξεπεράσεις. Στη ζωή υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα που μπορείς ένα κάνεις. Να γνωρίσεις τόσους ανθρώπους, να ζήσεις χαρές, λύπες, αγάπη. Να αισθανθείς. Η απεραντοσύνη στη ζωή για μένα είναι η ίδια η ζωή. Δεν μπορείς να ξέρεις ποτέ τι παιχνίδια παίζει. Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να ενταχθείς στο παιχνίδι και στην υπόλοιπη "ομάδα", έτσι ώστε να παίξεις σκληρά με ρίσκα, αποτυχίες ή νίκες. Και μετά όλα από την αρχή... νέο ξεκίνημα. Αυτό πρέπει να κάνω για να πλησιάσω την απεραντοσύνη της ζωής. Να παίξω ξανά και ξανά. Να χάσω ή να κερδίσω και να πάρω ρίσκα. Όμως δεν θεωρώ μόνο τη ζωή απέραντη και ανώτερη, αλλά και τον Θεό. Τη θρησκεία στην οποία πιστεύω. Στην απεραντοσύνη και στη θαλπωρή της. Στην αλήθεια και στη μεγαλοσύνη της. Στη θλίψη και στη συγκίνηση. Στο δέος και στην ταπεινότητα. Αυτά είναι σίγουρα απλησίαστα, αλλά ίσως κάποια στιγμή καταφέρω να τα πλησιάσω μέσα από τη μάθηση και την πράξη». Σταυρίνα Βάια (9/8/2020)
«Είναι η κατάλληλη ώρα να σκεφτώ για την έννοια του ‘’απέραντου’’. Τέτοια ώρα επικρατεί απόλυτη ησυχία στο σπίτι. Μόνο εγώ και οι σταγόνες τις βροχής είμαστε εν δράσει. Πολύ σπουδαίοι στοίχοι. Τελικά, ναι, εμείς οι άνθρωποι είμαστε πολύ μικροί και φτωχοί μπροστά στην απεραντοσύνη… Απέραντο. Μόνη της η λέξη με τρομάζει και μου δημιουργεί μια απορία ως προς το γνωστό – άγνωστο. Το απέραντο για μένα είναι αυτό που πιστεύω. Ο Θεός ο ίδιος είναι το απέραντο. Δεν μπορούμε να τον φτάσουμε, να τον αγγίξουμε. Κανείς δεν μπορεί να αγγίξει την τελειότητά του. Δεν θα το αντέξει κιόλας. Ζαλίζομαι μόνο στην σκέψη πόσο μικρή είμαι μπροστά στο απέραντο και πώς μερικές φορές νομίζουμε ότι γινόμαστε τέλειοι και υπέροχοι! Κανείς από εμάς δεν είναι τέλειος, όπως κανείς από εμάς δεν είναι απέραντος. Το θέμα είναι πώς μπορούμε να πλησιάσουμε έστω και λίγο αυτή την απεραντοσύνη. Πώς γίνεται να μας δοθεί ένα μικρό κομμάτι της, για μια στιγμή. Το μόνο που χρειάζεται για να πλησιάσει κανείς το ‘’απέραντο’’ είναι η ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ. Μόνο αυτή θα μας σώσει. Και ναι, το γνωρίζω πως αυτή την ταπείνωση δεν την κατέχω ακόμη. Όμως θα προσπαθήσω, γιατί έστω και μια στιγμή απεραντοσύνης αξίζει όσο τίποτα άλλο σε αυτό τον κόσμο!». Βαγγελίτσα Τσιμήτρη (9/8/2020).
«Η απεραντοσύνη για εμένα δεν είναι κάτι συγκεκριμένο. Είναι να ξεπερνάς τα ''εσωτερικά” σου όρια με την προσευχή και να νιώθεις ελεύθερος. Να αφήνεσαι στον χρόνο και να ξεφεύγεις από τις καταστάσεις και την καθημερινότητα». Χριστίνα Λιόλιου (10/8/2020).
«Φυσικά και υπάρχει κάτι ανώτερο από εμάς. Και δεν είναι άλλος από τον Θεό, από τον δημιουργό μας. Είναι πολύ ανώτερός μας και ποτέ δεν θα τον φτάσουμε. Μπορούμε, όμως, συνεχώς να πηγαίνουμε κοντά του μέσω των καλών πράξεων μας. Υπάρχει τρόπος για να επικοινωνήσουμε μαζί του και είναι η προσευχή. Το απέραντο για μένα αντιπροσωπεύει τον Θεό και ο ουρανός, επίσης, μου θυμίζει αυτό και μου δίνει κουράγιο. Επίσης μπορούμε να επικοινωνήσουμε μαζί του μέσω της εκκλησίας. Εύχομαι και ελπίζω να είμαι συνεχώς στο δρόμο του Θεού κι αυτός να με καθοδηγεί στα σωστά και ωφέλιμα πράγματα...». Έλενα Κορινιώτη (10/8/2020).
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου