ΓΡΑΦΟΝΤΑΣ ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ “PARADOX OF PRAXIS 1” (1997) του FRANCIS ALŸS | ΠΟΛΥΤΡΟΠΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ 36 | MULTIMODAL TEXTS 36

Η φωτογραφία «Paradox of Praxis 1 (Sometimes Doing Something Leads to Nothing)» (1997) του Βέλγου καλλιτέχνη Francis Alÿs είναι μέρος ενός ευρύτερου project με προβολές φωτογραφιών, σχέδια και κείμενα. Το project μπορεί να ενταχθεί στο καλλιτεχνικό κίνημα του 20ου αι. (από τη δεκ. του ΄60 κ.ε.) που ονομάζεται «αφηγηματική τέχνη / narrative art». Οι καλλιτέχνες του κινήματος παρουσιάζουν καλλιτεχνικές δράσεις, φωτογραφίες, εικαστικά έργα, τα οποία προκαλούν τον θεατή να πλάσει τις προσωπικές του αφηγήσεις. Η συγκεκριμένη φωτογραφία απεικονίζει έναν άνδρα που μεταφέρει ένα κομμάτι πάγο σε φτωχογειτονιές της πόλης του Μεξικό μέχρις ότου αυτό λιώσει. Το κομμάτι πάγου χρησιμοποιούταν παλαιότερα στις «παγωνιέρες», οι οποίες ήταν τα «ψυγεία» της εποχής που λειτουργούσαν χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα. Σήμερα οι «παγωνιέρες» χρησιμοποιούνται ακόμη σε διάφορες φτωχές περιοχές του κόσμου. Με βάση την τεχνική της εμβύθισης σε ένα έργο τέχνης το ερώτημα που τέθηκε ήταν: «Κλείσε για λίγο τα μάτια σου και αφού πάρεις μια βαθιά (διαφραγματική) ανάσα φαντάσου ότι “μπαίνεις μέσα στη καλλιτεχνικό project”. Νιώσε με το σώμα σου την προσπάθεια αυτού του ανθρώπου και στη συνέχεια άνοιξε τα μάτια σου και γράψε μια μικρή ιστορία για τον σκοπό για τον οποίο κάνει αυτή την πράξη. Τι προηγείται και τι ακολουθεί;».

Francis Alÿs. Paradox of Praxis 1 (Sometimes Doing Something Leads to Nothing). 1997. Φωτογραφία καλλιτεχνικής δράσης. © Francis Alÿs. Λονδίνο, Tate Gallery. https://www.tate.org.uk/tate-etc/issue-19-summer-2010/telling-stories-life-their-own

Ευαγγελία Τσιμήτρη

Προχωρώ. Νιώθω την ανάγκη να το κάνω. Πρέπει να τα αφήσω όλα πίσω. Είναι δύσκολο αλλά θα τα καταφέρω. Σπρώχνω το τεράστιο κομμάτι πάγου και αφήνω πίσω μου αποτυπώματα. Όχι για να με ακολουθήσουν. Απλώς χαράζω τη δική μου πορεία. Ανηφόρα μπροστά, όμως είμαι αποφασισμένος να τα καταφέρω. Πίσω μου σημάδια. Δεν με πληγώνουν πια. Τα σβήνω και πλέον εγώ είμαι ο κυρίαρχος. Επιτέλους είμαι κυρίαρχος της ζωής μου. Θέλω να το βροντοφωνάξω, αλλά συγκρατιέμαι από τα γεμάτα περίεργα βλέμματα των περαστικών. Δεν αλλάζουν οι άνθρωποι τελικά. Από μικρό παιδί σε αυτή την γειτονιά τριγυρνούσα με την ψυχή μου μουδιασμένη από τις κρύες ψυχές των ανθρώπων. Δεν με μουδιάζει ο πάγος. Είναι η δύναμή μου! Πλέον και έχοντας διασχίσει όλη την γειτονιά νιώθω τον πάγο να δακρύζει ασταμάτητα. Δεν μπορώ να κάνω κάτι. Μοναχά σπρώχνω με όλη τη δύναμη της ψυχής μου για να δείξω στον εαυτό μου ότι είμαι ακόμα δυνατός και δεν υποκύπτω τόσο εύκολα. Ο πάγος μπορεί να λιώνει αλλά εγώ ποτέ.

Πάμελα Πετάλι

Κόκκινος ορίζοντας με κόκκινο ουρανό. Φωνές χαράς διάσπαρτες, η μία δίπλα στην άλλη. Χαμογελά και σπρώχνει τη ζωή του αδιάκοπα άλλοτε δυναμικά και άλλοτε αναστενάζοντας. Άφηνε σημάδια σαν ένα μονοπάτι, ίσως για τον επόμενο μαχητή ονείρου. Άγνωστο πρόσωπο, γνωστή η πλάτη, άγνωστα τα μάτια, γνωστή η αγάπη. Προχωρά και χαίρεται, αφού βλέπει δύο μάτια. Μάτια χαρούμενα και νυσταγμένα. Ξεκουράσου ψυχή μου ξεκουράσου στο φως μου.

Νάνσυ Τζιόλη 

Παρατηρώ από μακριά έναν κύριο να σπρώχνει κάτι. Μοιάζει με ένα κομμάτι πάγο. Τον παρατηρώ εδώ και ώρα να σπρώχνει αυτό το κομμάτι πάγου, πιστεύοντας, ίσως, πως κάπου θα φτάσει. Φαίνεται πως δεν έχει σκεφτεί το γεγονός πως καθώς προχωράει, ο πάγος λιώνει. Το σχέδιό του αρχίζει να αποτυγχάνει. Ο στόχος του φαίνεται πως δεν θα επιτευχθεί. Ωστόσο, αυτός φαίνεται σίγουρος για τον στόχο του και δεν τον ενοχλεί ούτε ο καυτός ήλιος που τον χτυπά ούτε ο πάγος που σπρώχνει και είμαι σίγουρη πως του έχει παγώσει τα χέρια. Δείχνει ανενόχλητος από τα αρνητικά σχόλια που ακούγονται γύρω του και τα επίμονα βλέμματα που είναι καρφωμένα πάνω του. Απλά συνεχίζει την πορεία, γνωρίζοντας πως θα πραγματοποιήσει τον στόχο του, μα βαθιά μέσα του ξέροντας επίσης πως αυτό που προσπαθεί είναι ίσως αδύνατο.

Έλενα Κορινιώτη

Η επιθυμία μου να βοηθάω φτωχούς ανθρώπους γινόταν ολοένα και μεγαλύτερη. Ένιωθα πως κανείς δεν μπορεί να τους καταλάβει όπως εγώ, γιατί παλαιότερα ήμουν κι εγώ στη δική τους θέση. Μπορεί η ζωή μου τώρα να έχει αλλάξει, αλλά πάντα θα καταλαβαίνω και θα συμπονώ αυτούς ανθρώπους. Γι’ αυτό τώρα κάνω αυτή την δουλειά. Προσπαθώ με κάθε τρόπο να βοηθήσω τις φτωχές γειτονιές. Κανείς, βέβαια, δεν θα προτιμούσε αυτή τη δουλειά, όμως εγώ δεν το κάνω από ανάγκη. Το κάνω επειδή πραγματικά το θέλω. Κανείς δεν μου το επιβάλλει. Ίσως γιατί μπορεί κι εγώ να βρεθώ και πάλι σε αυτήν τη θέση. Ποτέ δεν ξέρεις πως θα τα φέρει η ζωή!

Κατερίνα Παπαναστασίου

Το να μεταφέρει κανείς στο σπίτι του ένα κομμάτι πάγο και μάλιστα γρήγορα για να μην λιώσει, είναι αρκετά δύσκολή διαδικασία. Για να φτάσω μέχρι το σπίτι συναντώ πολλά εμπόδια. Πρώτα απ΄ όλα δεν έχω κάποιο μεταφορικό μέσο, οπότε αναγκάζομαι να κάνω όλη τη διαδικασία σέρνοντάς τον. Έπειτα, για να καταφέρω να φτάσω σπίτι από πρέπει να ανέβω μια ανηφόρα. Μετά, περνώντας έξω από τα καφέ της κοντινής γειτονιάς, οι θαμώνες που πίνουν ήρεμα τον καφέ τους, με καρφώνουν με τα βλέμματά τους, έως ότου τους προσπεράσω. Στη συνέχεια, αφού ο πάγος έχει λιώσει αρκετά, περνάω από το κέντρο της πόλης. Εκεί οι άνθρωποι με το μόνο που ασχολούνται είναι το κινητό τους τηλέφωνο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ή να πέφτουν πάνω μου ή να μην αφήνουν χώρο να περάσω. Όταν καταφέρω να ξεπεράσω όλα αυτά τα εμπόδια και βέβαια αφού ο πάγος μείνει λιγότερο από μισός, μου μένουν μόλις λίγα μέτρα για να φτάσω σπίτι μου. Εκείνο το σημείο είναι το δυσκολότερο. Οι οδηγοί τρέχουν με μεγάλες ταχύτητες, δεν είναι λίγες οι φορές που παραβιάζουν και τον κώδικα οδικής κυκλοφορίας. Για να καταφέρω να περάσω από τη μία πλευρά του δρόμου στην άλλη, θα πρέπει να περιμένω να περάσουν όλα τα οχήματα και να σιγουρευτώ πως δεν έρχονται άλλα. Φυσικά, ο πάγος έχει πλέον σχεδόν λιώσει, οπότε τον κρατώ με τα χέρια μου, ελπίζοντας μην πάθω εγκαύματα. Όταν σιγουρευτώ πως πλέον δεν περνάνε άλλα οχήματα, περνάω κι εγώ όσο πιο γρήγορα μπορώ τον δρόμο. Περπατάω λίγα μέτρα ακόμα και φτάνω στο κατώφλι του σπιτιού μου.

Θεοδώρα Λαζάρου

Κάθε μέρα, ίδια ώρα. Ίδιος κόπος. Μαζί του πονούσαμε κι εμείς που τον βλέπαμε να προσπαθεί τόσο πολύ να σώσει κάτι που δεν σώζεται. Κάθε μέρα, ο ίδιος ιδρώτας. Έσταζε από το πρόσωπό του κάνοντας να φαίνεται πιο ταλαιπωρημένος και κουρασμένος. Για τους γύρω δεν ήταν τίποτα παραπάνω από έναν άνθρωπο που έσπρωχνε με μανία ένα κομμάτι πάγο. Αυτό μόνο. Μα για εμένα ήταν κάτι άλλο, ήταν ένας άγγελος που χάραζε την δική του πορεία προς την ελπίδα. Ήταν ένας άγγελος την φτωχογειτονιάς. Και όλοι τον θαύμαζαν γι΄αυτό. Μα, ήταν και κάτι άλλο που τον έκανε τόσο ξεχωριστό. Ήταν αυτή η λάμψη που έβγαζε. Γιατί ήξερε πως οι κόποι του θα ανταμειφτούν με ένα σπίτι γεμάτο χαμόγελα. Γι αυτό δεν έσπρωχνε τον πάγο μόνο με τα γυμνά του χέρια αλλά με όλη του την καρδιά. Και η λάμψη του έφτανε να τυφλώσει μέχρι και εμένα από το παράθυρο μου. Ίσως αυτό ήταν που τον έκανε μοναδικό.