"ΑΚΟΥΜΕ ΧΡΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΧΡΩΜΑΤΙΖΟΥΜΕ ΗΧΟΥΣ". ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΜΟΥΣΙΚΟΥ ΒΙΝΤΕΟ | ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ 9 \ ΑΦΑΙΡΕΣΗ \ ΠΟΛΥΤΡΟΠΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ 41| MULTIMODAL TEXTS 41

Η δραστηριότητα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο των μαθημάτων Ιστορίας της Τέχνης στο κεφάλαιο: «Εισαγωγή στην αφαίρεση. Οι πειραματισμοί του Vassily Kandinsky». Βασίζεται στο φαινόμενο της συναισθησίας, δηλαδή στην ανάμιξη των αισθήσεων μεταξύ τους. Σύμφωνα με το φαινόμενο της συναισθησίας, όταν βλέπουμε ένα χρώμα μας δημιουργείται η εντύπωση ότι ακούμε έναν ήχο και το αντίστροφο. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με άλλες αισθήσεις, όπως για παράδειγμα με τη γεύση, δηλαδή, να γευόμαστε κάτι «ξινό» και στο μυαλό μας να έρχεται το κίτρινο. Επίσης με την αφή, δηλαδή να αγγίζουμε κάτι απαλό και να έχουμε την εντύπωση ενός καμπυλωτού σχήματος (βλ. το σχήμα κάτω δεξιά) ή να αγγίζουμε κάτι αιχμηρό και στο μυαλό μας να δημιουργείται η εντύπωση του ακιδωτού σχήματος (βλ. στο σχήμα αριστερά). Επίσης, με τις λέξεις, για παράδειγμα τη λέξη «τακέτε» οι περισσότεροι άνθρωποι την ταυτίζουν με το ακιδωτό σχήμα αριστερά και τη λέξη «μαλούμπα» με το καμπυλωτό σχήμα δεξιά.

Ο Καντίσνκσυ ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τη συναισθησία των τεχνών. Οι αφαιρετικοί του πίνακες δεν αναπαριστούσαν κάτι συγκεκριμένο, αλλά μέσα από τα σχήματα, τα χρώματα και τους συνδυασμούς τους προκαλούσαν στον θεατή ποικίλες εντυπώσεις, σκέψεις και συναισθήματα. Όλες αυτές τις διασυνδέσεις ο Kandinsky τις μελέτησε σε βάθος για να καταλήξει σε διάφορα συμπεράσματα. Για παράδειγμα όσον αφορά τα χρώματα έγραφε ότι:

• Το γαλάζιο είναι το τυπικά ουράνιο χρώμα που προκαλεί ηρεμία, ανάπαυση και την αίσθηση του οριζόντιου.
• Το κίτρινο είναι οξύ, επιθετικό, κάθετο.
• Το πράσινο είναι ήρεμο. Έχει μέσα του το γαλάζιο και το κίτρινο γι΄ αυτό και τα αλληλοεξουδετερώνει. Έτσι γίνεται το πιο αναπαυτικό χρώμα.
• Το κόκκινο είναι διεγερτικό όλο πάθος και δυναμισμό.

Όσον αφορά τις φόρμες:

• Το τρίγωνο είναι αιχμηρό μας εξοβελίζει προς κάτι ψηλό.
• Η σφαίρα μας περιορίζει σε κάτι κλειστό και σύντομο.
• Ο κύβος εκφράζει τη «λογική» τη σταθερότητα και το συγκεκριμένο.

Αλλά και όσον αφορά τους συνδυασμούς τους:

• Τα έντονα και διεγερτικά χρώματα λειτουργούν καλύτερα, όταν καλύπτουν αιχμηρές φόρμες (π.χ. το κίτρινο σε τρίγωνο).
• Τα βαθιά χρώματα λειτουργούν καλύτερα, όταν απλώνονται σε κυκλικές φόρμες (π.χ. το γαλάζιο σε κύκλο).

Αντίστοιχους πειραματισμούς ο Kndinsky έκανε και για τον συνδυασμό σχημάτων, χρωμάτων και μουσικής. Έτσι κατέληξε στο συμπέρασμα ότι:
Το μαύρο ταιριάζει με τις επαναλαμβανόμενες και σταθερές νότες, όταν δηλαδή ολοκληρώνεται η μελωδία.

• Το λευκό στις παύσεις.
• Το λαμπερό κόκκινο ταιριάζει στις πολύ δυνατές μελωδίες και τρομπέτες.
• Το πορτοκαλί στις μελωδίες του βιολιού και στις σχετικά δυνατές μελωδίες.
• Το βιολέ στις βαθιές και λυπητερές μελωδίες που παίζουν τα βιολιά και τα πνευστά.
• Το ανοιχτό γαλάζιο είναι το θεϊκό χρώμα που ταιριάζει στις χαρούμενες ανάλαφρες μελωδίες με μικρά πνευστά.
• Το βαθύ γαλάζιο σε εντυπωσιακές κορυφώσεις και στον ήχο των τυμπάνων.
• Το λαμπερό κίτρινο στους οξείς ήχους, όπως τρομπέτες, ψηλές νότες στα έγχορδα κ.ά.
• Το πράσινο στις μελωδίες που ξεκουράζουν.

Στη δραστηριότητα «Ακούμε χρώματα και χρωματίζουμε ήχους» ο στόχος ήταν να συνδυαστεί πολυτροπικά η μουσική με τα χρώματα. Συγκεκριμένα, το μουσικό κομμάτι της Εισαγωγής («Αυγής») από το συμφωνικό μουσικό ποίημα «Τάδε έφη Ζαρατούστρας [Also sprach Zarathustra]» (Op. 30) του Richard Strauss που συνέθεσε το 1896 συνδυάστηκε με ποικίλα χρώματα. Οι οδηγίες που δόθηκαν ήταν οι εξής:

• Ακούστε με ηρεμία και προσοχή το μουσικό κομμάτι.
• Αφεθείτε σε αυτό και στις εναλλαγές του.
• Γεμίστε την ψυχή σας με αισθήματα, εντυπώσεις και …χρώματα.
• Χωρίστε το κομμάτι στα τμήματα από τα οποία νομίζετε ότι αποτελείται.
• Κάντε έναν πίνακα ο οποίος θα αποτελείται από:
• τα τμήματα του μουσικού κομματιού και τα δευτερόλεπτα στα οποία αντιστοιχούν (π.χ. 1ο μέρος: 00.00 – 00.15).
• Τα συναισθήματα, τις αισθήσεις και τις σκέψεις που σας προκαλεί το κάθε τμήμα (π.χ. ένταση, κάτι το άγνωστο, μαυρίλα-νύχτα, δυναμισμός, αισιοδοξία, χαρά, γαλήνη κ.ά.).
• Το χρώμα που νομίζετε ότι ταιριάζει σε κάθε τμήμα του έργου.
• Συνθέστε ένα μουσικό βίντεο με τη μουσική και τα χρώματα που θα επιλέξετε.

Κατερίνα Παπαναστασίου και Πάμελα Πετάλλι

Μαρία και Καλλιόπη Τσιανάκα

Δήμητρα Γιάντσιου, Έλενα Κορινιώτη, Χριστίνα Λιόλιου

Πασχαλίνα Γιαννάκη

Σταυρίνα Βάια

Αγγελική Καρατζόγλου και Ευαγγελία Παπαναστασίου

Ηλιάνα Τζιάφα, Κατερίνα Νταλαμπέκου, Ευαγγελία Τσιμήτρη

Νάνσυ Τζιόλη, Διονυσία Φωτιάδου, Αναστασία Παπαναστασίου, Θεοδώρα Λαζάρου