ΤΟ ΑΡΧΟΝΤΙΚΟ ΤΣΑΛΟΠΟΥΛΟΥ («ΚΕΝΤΡΟ ΤΕΧΝΩΝ ΕΝΝΕΑ ΜΟΥΣΕΣ») ΣΤΗΝ ΚΑΤΕΡΙΝΗ | ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΣ | ΠΟΛΥΤΡΟΠΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ 61 | MULTIMODAL TEXTS 61

Γραμματόσημο με άποψη του αρχοντικού Τσαλόπουλου της Κατερίνης. ΕΛΤΑ 1994

Της Σταυρίνας Βάιας

Το Αρχοντικό του Τσαλόπουλου αποτελεί ίσως το σημαντικότερο Αρχιτεκτονικό μνημείο στην ιστορία της Κατερίνης. Πρόκειται για κτίσμα του 1908 με αρχικό ιδιοκτήτη τον Δημήτριο Τσαλόπουλο, δικηγόρο και πολιτικό, ο οποίος ήταν ο πρώτος βουλευτής της Πιερίας που τότε υπαγόταν στον νόμο Θεσσαλονίκης. Σήμερα το κτίριο έχει περιέλθει στην ιδιοκτησία του Δήμου Κατερίνης και έχει ανακαινισθεί. Το Αρχοντικό βρίσκεται στο κέντρο της Κατερίνης στη συμβολή των οδών 25ης Μαρτίου και Ίωνος Δραγούμη. Το αρχιτεκτονικό του ύφος και η διακόσμησή του έχει στοιχεία Αrt Nouveu και νεοκλασικισμού συνεπώς ανήκει στη σχολή του εκλεκτικισμού.
Το αρχοντικό είναι ένα διώροφο κτίσμα, τετράγωνης κάτοψης –σχετικά μεγάλων διαστάσεων—. Διαθέτει ημιυπόγειο και πυργοειδή απόληξη στη νοτιοδυτική γωνία του, ενώ καλύπτεται από τετράρριχτη στέγη.
Εξωτερικά έχει μεγάλα ανοίγματα και μπαλκόνια. Παρά τις καταστροφές που έχει υποστεί έχουν διατηρηθεί πολλά ενδιαφέροντα αρχιτεκτονικά στοιχεία στις όψεις, όπως οι ραβδωτές κάθετες ψευδοπαραστάδες, που διακοσμούνται με ζωόμορφες ανάγλυφες κεφαλές και διατρέχουν τον όροφο δίνοντας εκλεκτικιστική εικόνα στην κατά τα άλλα απλή κυβιστική δομή.

Κάτοψη ισογείου του αρχοντικού Τσαλόπουλου στην Κατερίνη από το άρθρο: Μαυρουδή, Ε. & Χατζητρύφων, Ν. 2002. Μελέτη αποκατάστασης και επανάχρησης του διατηρητέου κτιρίου «Τσαλόπουλου» στην Κατερίνη Πιερίας. Περιοδική Έκδοση 2000–2001, 4η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων Θεσσαλονίκης, τχ. 1, Οκτώβριος 2002, 75

Η είσοδος στο κτίριο γίνεται από δύο μέρη. Στη νότια όψη του ισογείου υπάρχει η κύρια είσοδος που βλέπει στον δρόμο και στην απέναντι βόρεια όψη υπάρχει δεύτερη είσοδος. Οι πόρτες στις εισόδους είναι ξύλινες και περίτεχνα διακοσμημένες συμπληρώνοντας την καλή εξωτερική εμφάνιση του κτιρίου.
Στη νοτιοδυτική γωνία του κτιρίου υπάρχει η πυργοειδής απόληξη που είναι ένας μικρός χώρος ο οποίος άνηκε στην οικονόμο της οικογένειάς. Υπάρχουν παράθυρα και ίσως εκείνο είναι το πιο ενδιαφέρον μέρος του κτιρίου εξαιτίας της αρχιτεκτονικής του. Ξεχωρίζει και στο εξωτερικό αλλά κι στο εσωτερικό καθώς η κατασκευή του είναι διαφορετική από αυτή το υπόλοιπου κτιρίου και αποσπά την προσοχή του παρατηρητή.
Ο πρώτος όροφος του κτιρίου έχει δύο (2) υπνοδωμάτια. Σε ένα από αυτά υπάρχει περίτεχνο τζάκι. Οι τοίχοι του δωματίου είναι διακοσμημένοι με τοιχογραφίες με περίτεχνα ανατολίτικα σχέδια σε κόκκινες αποχρώσεις. Σε αυτόν τον όροφο υπάρχουν και άλλοι κοινόχρηστοι χώροι, όπως τουαλέτα, κουζίνα και μικρή αποθήκη, η οποία σήμερα χρησιμοποιείται για την αποθήκευση διαφόρων αντικειμένων του Δήμου. Στην οροφή του κεντρικού δωματίου του ορόφου είναι αναρτημένος περίτεχνος πολυέλαιος. Εξωτερικά, υπάρχουν μικρά μπαλκόνια με ξύλινα παντζούρια. Το πάτωμα είναι ξύλινο, το ίδιο και οι σκάλες.

Εσωτερική σκάλα αρχοντικού Τσαλόπουλου. Φωτογραφία Καλλιόπης Τσιανάκα. Ιούνιος 2021

Ο δεύτερος όροφος έχει τέσσερις (4) χώρους. Ένα ανοιχτό κεντρικό χώρο και τρία (3) υπνοδωμάτια. Τα δυο (2) από αυτά χρησιμοποιούνται, όπως και στον πρώτο όροφο, για τις Εκθέσεις που φιλοξενούνται στον χώρο. Το τρίτο χρησιμοποιείται ως αποθήκη.
Το κτίριο φωτίζεται και διακοσμείται ανάλογα με την εκδήλωση που φιλοξενείταις ε αυτό.
Το αρχοντικό είναι χαρακτηρισμένο από το Υπουργείο Πολιτισμού ως έργο τέχνης με τελευταίο κάτοικο της την οικονόμο της οικογένειάς το 1980. Το 2009 έγιναν τα εγκαίνια παράδοσης του Αρχοντικού στον Δήμο Κατερίνης. Από τότε διοργανώνονται εκδηλώσεις και εκθέσεις τέχνης από σημαντικούς καλλιτέχνες και αποτελεί χώρος έμπνευσης και δημιουργίας για πολλούς. Είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό και ξεχωριστό κτίσμα που πρέπει να προστατεύεται με κάθε τρόπο και να αναδεικνύεται η μοναδικότητά του.