ΑΠΟΨΕΙΣ | ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΟΛΥΜΠΟΥ

 

Ελένη Τόκα. Γιαγιά και εγγονή. Καρίτσα Πιερίας. 27/3/2022, ώρα 17:37

Την ομάδα του «Εργαστηρίου Πολυτροπικών Δραστηριοτήτων» την απασχόλησε το θέμα της υποστήριξης των ατόμων της τρίτης ηλικίας μέσα από δράσεις πολιτισμού. Όπως είναι γνωστό, το «Εργαστήριο» ασχολείται με εθνογραφικά projects καταγραφής της τοπικής μνήμης και του μετασχηματισμού του συλλεγόμενου υλικού σε καλλιτεχνικές δράσεις. Στη διαδικασία αυτή συχνή είναι η επαφή με άτομα της τρίτης ηλικίας, τα οποία αποτελούν πολύτιμη πηγή προφορικών μαρτυριών. Κατά την επαφή μας αυτή διαπιστώσαμε τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γεροντότεροι σήμερα σε διάφορους τομείς, όπως της ιατροφαρμακευτικής κάλυψης, της περίθαλψης, των συντάξεων, της επικοινωνίας και της κοινωνικής ένταξης. Μπορεί το Φεστιβάλ Ολύμπου, στο πλαίσιο των πολυσχιδών κοινωνικο-πολιτισμικών δράσεων, να αναπτύξει δράσεις υποστήριξης των ατόμων της τρίτης ηλικίας; Το ερώτημα απασχόλησε το «Εργαστήριο» και κατατέθηκαν διάφορες προτάσεις. Συνοπτικά οι κυριότερες από αυτές είναι:

• Βελτίωση των υποδομών πρόσβασης των ατόμων της τρίτης ηλικίας στις εκδηλώσεις και ειδικές χαμηλότερες τιμές εισιτηρίων.
• Οργάνωση ειδικών πολιτιστικών εκδηλώσεων που θα ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντα των ατόμων της τρίτης ηλικίας.
• Επιμορφωτικά προγράμματα, δημιουργικά εργαστήρια και οργάνωση ανοιχτών συζητήσεων για τα άτομα τρίτης ηλικίας, στα οποία θα μπορούν να εκφράζονται δημιουργικά και να ενισχύουν την αυτοπεποίθηση τους μέσα από αλληλεπιδραστικές δραστηριότητες.
• Οργάνωση ερευνητικών εθνογραφικών projects με θέμα την καταγραφή της συλλογικής πολιτιστικής μνήμης στα οποία θα συνεργάζονται με αλληλοκατανόηση και αλληλοσεβασμό τα άτομα της τρίτης με νέους.

Αναλυτικότερα μερικές από τις προτάσεις είναι οι παρακάτω:

Της Πασχαλίνας Γιαννάκη (μαθήτριας Α΄ Λυκείου)

Ο όρος τρίτη ηλικία αναφέρεται στην ηλικιακή φάση της προχωρημένης ωριμότητας κατά την οποία ο άνθρωπος βιώνει την ύστερη βιολογική περίοδο της ζωής του. Κύρια γνωρίσματά της είναι η σημαντική μείωση των βιολογικών δυνάμεων και η δυσκολία συμφιλίωσης του ανθρώπου με την ιδέα του θανάτου.

Συχνά αναφέρεται ότι η βελτίωση της θέσης των ηλικιωμένων στη σύγχρονη κοινωνία αποτελεί αυτονόητη υποχρέωση κάθε ευαισθητοποιημένου ατόμου και κάθε δημοκρατικής πολιτείας που διακηρύσσει ότι προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα και επιδιώκει την κοινωνική δικαιοσύνη. Το Φεστιβάλ Ολύμπου είναι αναγνωρισμένος θεσμός πολιτισμού με πολύπλευρη κοινωνική δράση. Με ποιους τρόπους θα μπορούσε το Φεστιβάλ να συμβάλει στη βελτίωση της θέσης των ηλικιωμένων;
Ένας τομέας συμβολής θα μπορούσε να ήταν η διασφάλιση της καλύτερης πρόσβασης των ηλικιωμένων στα κοινωνικά και πολιτιστικά αγαθά. Για παράδειγμα, το Φεστιβάλ στο πλαίσιο των πολυσχιδών πολιτιστικών δράσεων θα μπορούσε να οργανώσει ποικίλες ψυχαγωγικές εκδηλώσεις για ηλικιωμένα άτομα, όπως θεατρικές παραστάσεις, εκδρομές σε τουριστικά θέρετρα, μουσικές εκδηλώσεις, επιμορφωτικές δραστηριότητες προσφέροντάς τους τη δυνατότητα να απολαμβάνουν ένα ικανοποιητικό επίπεδο ζωής γεμάτο με ενδιαφέρουσες δραστηριότητες και ευχάριστα ερεθίσματα για τη σκέψη και τη δημιουργικότητά τους.
Τα άτομα τρίτης ηλικίας αποτελούν πολύτιμη πηγή μαρτυριών για τη κατανόηση της συλλογικής μνήμης από τις νεότερες γενιές. Η συμπερίληψή τους σε εθνογραφικές καταγραφές θα ήταν πολύ χρήσιμη. Το Φεστιβάλ Ολύμπου θα μπορούσε να ζητήσει τη συμβολή των ηλικιωμένων σε ερευνητικά προγράμματα τα οποία θα προωθούσαν την καταγραφή της συλλογικής πολιτιστικής μνήμης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, αποτελεί η συνεργασία μεταξύ των ηλικιωμένων και των ερευνητών του «Εργαστηρίου Πολυτροπικών Δραστηριοτήτων» του ΟΡ.Φ.Ε.Ο. για τη μελέτη της τοπικής ιστορίας της Πιερίας. Ανάλογες δράσεις σε ευρύτερους τομείς του πολιτισμού θα μπορούσαν να οργανωθούν συστηματικότερα από το Φεστιβάλ.
Καταληκτικά θα ήταν σκόπιμο να επισημανθεί ότι το Φεστιβάλ Ολύμπου προωθώντας προγράμματα στα οποία οι ηλικιωμένοι θα έχουν ενεργό συμμετοχή, μπορεί να συμβάλει στην εξάλειψη των κοινωνικών ανισοτήτων, αλλά και του γεφυρώματος του χάσματος ανάμεσα στου νέους και στους ηλικιωμένους. Γιατί, όπως έλεγε και ο αρχαίος έλληνας φιλόσοφος Δημόκριτος «Ισχύς και ευμορφίη νεότητος αγαθά, γήρατος δε σωφροσύνη άνθος».

Της Χριστίνας Λιόλιου (μαθήτριας Α΄ Λυκείου)

Είναι γνωστό ότι η τρίτη ηλικία στις μέρες μας αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα. Θα έλεγα ότι πράγματι αυτό ισχύει. Κανείς όμως δεν αναρωτήθηκε γιατί. Γενικά στην τρίτη ηλικία ανήκουν άτομα τα οποία έχουν ξεπεράσει το 65ο της ηλικίας τους.

Χαρακτηριστικά γνωρίσματά της είναι η σημαντική αύξηση προβλημάτων υγείας και η δύσκολη συμφιλίωση με την ιδέα του θανάτου. Όμως, πώς θα μπορούσαν να βοηθηθούν τα άτομα αυτά από τις πολιτιστικές δράσεις και ιδιαίτερα από τις δράσεις του Φεστιβάλ Ολύμπου;
Προφανώς και η κοινωνία μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση των προβλημάτων της τρίτης ηλικίας με την προϋπόθεση όμως, ότι και οι ίδιοι θα επιθυμούσαν κάτι τέτοιο. Από την πλευρά των ηλικιωμένων απαιτείται πρώτα από όλα θέληση και ενδιαφέρον για την υλοποίηση των προτάσεων.
Ποιες θα μπορούσαν να ήταν οι προτάσεις αυτές;
Μία καλή αρχή θα ήταν να βελτιωθούν οι συνθήκες πρόσβασης των ηλικιωμένων στις πολιτιστικές εκδηλώσεις, όπως οι ειδικές ράμπες γι΄ αυτούς που αντιμετωπίζουν προβλήματα κίνησης.
Κατά δεύτερο λόγο, μια καλή ιδέα θα ήταν η μείωση του εισιτηρίου, γιατί πολλοί ηλικιωμένοι δεν έχουν την οικονομική άνεση να πληρώνουν ακριβά εισιτήρια.
Τέλος θα μπορούσαν να δημιουργηθούν προγράμματα στα οποία οι ηλικιωμένοι θα μπορούσαν να συμμετέχουν και να συζητούν διάφορα κοινωνικά προβλήματα και θέματα που τους απασχολούν. Έτσι θα διευρυνθούν τα ενδιαφέροντα τους και θα ξεφύγουν από τη ρουτίνα τους.
Είναι υποχρέωσή μας να συμβάλλουμε στην επίλυση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν τα άτομα τρίτης ηλικίας και πολιτισμός μπορεί να αποτελέσει μία πολύ καλή λύση.

Της Νάνσυς Τζιόλη (μαθήτριας Α΄ Λυκείου)

Είναι ευρέως γνωστό ότι τα γηρατειά είναι μια δύσκολη περίοδος για τη ζωή των ανθρώπων, όχι μόνο λόγω των αυξημένων προβλημάτων υγείας και των βιοποριστικών δυσκολιών, αλλά, επίσης, γιατί η συμμετοχή της τρίτης ηλικίας στα κοινά εξασθενεί. Έτσι, τα άτομα αυτής της ηλικίας αισθάνονται απομόνωση και απογοήτευση. Στη δύσκολη αυτή ηλικιακή φάση αυτή, μπορούν οι δράσεις πολιτισμού να προσφέρουν κάποιες λύσεις στα προβλήματα; Και ειδικότερα, μπορεί το Φεστιβάλ Ολύμπου να αναλάβει θετικές δράσεις στην κατεύθυνση αυτή;
Γενικά πολλά άτομα της τρίτης ηλικίας τείνουν να νιώθουν ένα αίσθημα απόρριψης, τόσο από τον στενό οικογενειακό τους κύκλο, όσο και από τον κοινωνικό τους περίγυρο, γεγονός που τους προκαλεί μελαγχολία. Η συζήτηση είναι αναμφισβήτητα η καλύτερη μέθοδος επίλυσης τέτοιων θεμάτων. Με άλλα λόγια, το Φεστιβάλ Ολύμπου θα μπορούσε να οργανώσει σε έναν προκαθορισμένο χώρο ανοιχτές συζητήσεις σε θέματα πολιτισμού, στις οποίες θα συμμετέχουν άτομα της τρίτης ηλικίας με σκοπό να ανταλλάξουν απόψεις και ιδέες, αλλά και να εκφράσουν όλες τις ανασφάλειες και τους προβληματισμούς τους. Τις συζητήσεις μπορούν να συντονίζουν άνθρωποι με εξειδικευμένες γνώσεις στην ψυχολογία της τρίτης ηλικίας και στον πολιτισμό.
Εκτός φυσικά από τις απλές συζητήσεις, θα μπορούσαν τα άτομα της τρίτης ηλικίας να συμμετέχουν σε κοινές κοινωνικές εκδηλώσεις, όπως στην παρακολούθηση παραστάσεων ή συναυλιών που θα απευθύνονται όμως μόνο σε αυτούς. Με τον τρόπο αυτό θα τους προσφέρεται η ευκαιρία επικοινωνίας και γνωριμίας με άλλα άτομα της ηλικίας του και η διαδικασία αυτή θα λειτουργεί ως ένας τρόπος αναζωογόνησης και βελτίωσης της διάθεσής τους. Επιπλέον, θα τους δίνεται η δυνατότητα να καλλιεργήσουν το ενδιαφέρον τους για διάφορες πολιτιστικές δράσεις, οι οποίες μπορούν στη συνέχεια να αποτελέσουν αφετηρία για ενδιαφέρουσες συζητήσεις.
Συνοψίζοντας, εάν το Φεστιβάλ Ολύμπου έκανε πραγματικότητα τις παραπάνω δράσεις, θα πρόσφερε, σε πολλά άτομα της τρίτης ηλικίας, την ευκαιρία να ‘’ξαναζήσουν’’ και να νιώσουν ότι δεν είναι αποκομμένοι από τα κοινωνικά συμβάντα. Η τέχνη, είναι ανθρώπινη κατάσταση που μπορεί να εμπνεύσει αλλά και να τέρψει όλους μας, ανεξαρτήτως ηλικίας.

Της Ευαγγελίας Τσιμήτρη (μαθήτριας Α΄ Λυκείου)

Είναι διάχυτη η άποψη ότι η τρίτη ηλικία δεν έχει ανάγκη για διασκέδαση και πολιτισμικές δράσεις, αφού πολλοί θεωρούν ότι έχει κλείσει ο πολιτισμικός κύκλος γι΄αυτούς. Μήπως, όμως, είναι καιρός να αναθεωρήσουμε τις απόψεις αυτές και να δούμε ποιες τελικά είναι οι πολιτισμικές ανάγκες της τρίτης ηλικίας;
Η τρίτη ηλικία αναφέρεται στην περίοδο του γήρατος, στην περίοδο δηλαδή κατά την οποία οι άνθρωποι βιώνουν πολλές βιολογικές, ψυχολογικές και κοινωνικές αλλαγές που επηρεάζουν τη συμπεριφορά τους και την ικανότητα προσαρμογής τους. Πώς μπορεί, ο πολιτισμός και πιο συγκεκριμένα το Φεστιβάλ Ολύμπου να βοηθήσει έτσι ώστε να μετριαστούν οι αρνητικές επιπτώσεις αυτής της κρίσιμης ηλικιακής ομάδας;
Πρώτα απ’ όλα, η υποστήριξη της τρίτης ηλικίας θα πρέπει να γίνεται οργανωμένα μέσω προγραμμάτων που επιχορηγούνται από διάφορους κρατικούς φορείς. Το Φεστιβάλ Ολύμπου, ως ιδιωτικός φορέας πολιτισμού, θα μπορούσε να συμβάλει με τις δικές του δυνάμεις, έτσι ώστε τα άτομα της τρίτης ηλικίας να ωφεληθούν από τις πολιτιστικές δράσεις, αλλά και να έχουν καλύτερη συμμετοχή και πρόσβαση σε αυτές.
Μία ρεαλιστική πρόταση θα ήταν η δημιουργία κατάλληλων υποδομών, έτσι ώστε η πρόσβαση των ηλικιωμένων στις εκδηλώσεις να ανταποκρίνεται στις ανάγκες που αντιμετωπίζουν άτομα τέτοιας ηλικίας. Ακόμη, μία άλλη καλή ιδέα θα ήταν, η οργάνωση βραδιών ποίησης ή ομιλιών με θέματα που αφορούν την τρίτη ηλικία συνδυάζοντας πάντα και την συμβολή που μπορεί να προσφέρει ο χώρος της τέχνης.
Επιπλέον, θα μπορούσαν να οργανωθούν συναντήσεις της τρίτης ηλικίας με νέους, αφού είναι ευρέως γνωστό ότι η επικοινωνία των ηλικιωμένων με τους εφήβους τους αναζωογονεί και τους κάνει να νιώθουν αποδεκτοί και καλοδεχούμενοι. Από την επικοινωνία αυτή μπορούν να ωφεληθούν και οι νέοι μαθαίνοντας πράγματα που πηγάζουν από την εμπειρία και τη σοφία των μεγαλύτερων.
Συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω, θα λέγαμε ότι οι πολιτισμικές δράσεις υποστήριξης της τρίτης ηλικίας που μπορούν να οργανώσουν διάφοροι φορείς, όπως το Φεστιβάλ Ολύμπου, αποτελούν ένα πολύ σημαντικό βήμα για τη σωστή ενσωμάτωση των ατόμων αυτής της ηλικίας στη σημερινή κοινωνία. Ας συμπληρώσουμε ότι πρέπει να σεβόμαστε την τρίτη ηλικία αφού όλοι θα βρεθούμε κάποια στιγμή σε αυτή την κατάσταση. Γιατί, όπως λέει και ο ποιητής Μένανδρος, «Τίμα το γήρας, ου γαρ έρχεται μόνον».