ΠΕΡΙ ΕΝΑΝΤΙΟΔΡΟΜΙΑΣ | ΣΠΟΛΙΑ 24 | ΕΡΓΑΣΙΕΣ

[Εργασίες με αφορμή τα Σπόλια 24: Περί εναντιοδρομίας]

Αντιθέσεις

Της Σωτηρίας Παπαζήση

Μια εικόνα που μου αρέσει πολύ και έχει αρκετές αντιθέσεις, που με χαρακτηρίζουν, είναι ένας πίνακας του Αλέκου Φασιανού, η «Χρυσή Ιππασία».

Αλέκος Φασιανός. Χρυσή ιππασία. 1997. Λάδι σε καμβά και φύλλα χρυσού. 97 x 130 εκ. https://www.alekosfassianos.gr/project/chrysi-ippasia/

Στον πίνακα εικονίζεται ένας νεαρός, ο οποίος βρίσκεται καβάλα στο άλογο του, το οποίο στον πίνακα αποτελείται από φύλλα χρυσού. Έχει στραμμένο το κεφάλι του προς την αντίθετη κατεύθυνση, ενώ τα μαλλιά του ανεμίζουν και στο χέρι του κρατάει ένα φουλάρι. Παράλληλα στον πίνακα υπάρχουν τρία πουλιά και στο βάθος μερικοί λόφοι με σπίτια.

1ο στοιχείο αντίθεσης: Δυναμισμός - ευαισθησία

Από τη μία πλευρά βλέπουμε τον καβαλάρη και το άλογο να δίνουν την αίσθηση της κίνησης με μια δυναμικότητα και σιγουριά για την κατεύθυνση τους. Από την άλλη, η ήρεμη έκφραση και τα λεπτά χαρακτηριστικά του προσώπου του, αλλά και τα υπόλοιπα στοιχεία του πίνακα, όπως τα πουλιά και το φουλάρι στο χέρι του νεαρού δημιουργούν την αίσθηση της γαλήνης και ευαισθησίας που φαίνονται σχεδόν οξύμωρα σε σχέση με τον δυναμισμό του καβαλάρη. Ακόμα και τα μεγέθη των δύο αντίθετων στοιχείων είναι χαρακτηριστικά, αφού ο νεαρός και το άλογο καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος της εικόνας, ενώ τα υπόλοιπα παίζουν δευτερεύοντα ρόλο. Αντίστοιχα οξύμωρα στοιχεία δυναμισμού και ευαισθησίας μπορούμε ν΄ ανακαλύψουμε και στον δικό μας χαρακτήρα, τα οποία μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να συγκρούονται, ωστόσο, είναι στο χέρι να επιλέξουμε ποιο είναι το καταλληλότερο σε κάθε περίσταση της ζωής μας.

2ο στοιχείο αντίθεσης: αποφασιστικότητα - αναποφασιστικότητα

Το άλογο και τα πόδια του νεαρού είναι στραμμένα προς τη δεξιά κατεύθυνση (ενδεχομένως να αναπαριστά και το μέλλον), ωστόσο το κεφάλι του είναι προσανατολισμένο στα αριστερά (ή και στο παρελθόν). Το αντιθετικό αυτό στοιχείο μπορεί να παραπέμπει στην αντιφατικότητα ανάμεσα στην αποφασιστικότητα αλλά και στην αναποφασιστικότητα του καβαλάρη. Πολλές φορές αυτή η αντίφαση μπορεί να χαρακτηρίζει τις αποφάσεις μας. Πολλές φορές η αποφασιστικότητα που μπορεί να δείχνουμε σε κάποιες καταστάσεις της καθημερινής μας ζωής μπορεί να μας απαλλάσσει από διάφορους προβληματισμούς, ωστόσο, μπορεί τελικά οι αποφάσεις αυτές να είναι βεβιασμένες και τελικά μα μετανιώνουμε. Φυσικά, μπορεί να συμβαίνει και το αντίθετο.

3ο στοιχείο αντίθεσης: ένταση - ηρεμία

Το κόκκινο και το χρυσό, χρώματα που κυριαρχούν στον πίνακα είναι και τα δύο αρκετά έντονα και αμέσως μαγνητίζουν το βλέμμα του θεατή. Το γαλάζιο και το πράσινο, που βρίσκονται κυρίως στο φόντο, είναι πιο ήρεμα χρώματα που «χαλαρώνουν» το μάτι του θεατή. Η αντίθεση ανάμεσα στα ψυχρά και στα θερμά χρώματα είναι έντονη. Άλλωστε με τον ίδιο αντιθετικό τρόπο δεν «χρωματίζουμε» πολλές φορές τις διαθέσεις μας στις καθημερινές μας συναναστροφές;

Παρακάτω είναι μία δική μου ελεύθερη αντιγραφή του πίνακα.

Τα όνειρά μου

Της Κατερίνας Παπαναστασίου 

Τα όνειρά μου
Οι δαίμονές μου
Μήπως είναι οι προσωποποιημένες φοβίες μου;
Γι΄ αυτό ξυπνάω τα βράδια.
Δεν θέλω να τα αντικρίσω,
Ούτε να τα πολεμήσω.
Τους επιτρέπω ελεύθερους
Να τριγυρνάνε μέσα στη φαντασία μου
Ανάμεσα στις σκέψεις και τις αποφάσεις μου.

Κάποια άλλη φορά

Της Νάνσυς Τζιόλη 

Προσπαθώ ν΄ ανοίξω το στόμα μου
για να πω όλα όσα σκέφτομαι
μ΄ ένα αόρατο χέρι το καλύπτει.
Θέλω να ανοίξω την καρδιά μου
για να δείξω όλα όσα αισθάνομαι
μα ένα ανύπαρκτο κλειδί τη σφραγίζει.
Ένα πέπλο φόβου σκεπάζει τη φωνή μου
όπως ακριβώς τα σύννεφα τον ήλιο.
Θα μιλήσω, ίσως όμως κάποια άλλη φορά.
Σκέψεις, επιθυμίες, τρόμοι, ανασφάλειες, όνειρα
σελίδες με λόγια που γράφω στο μυαλό μου
μα ποτέ δεν θα φωνάξω.
Πλάκες με δάκρυα που σκαλίζω στην ψυχή μου
μα ποτέ δεν θα εκφράσω.

Έλενα Κορινιώτη. Άσπρο + Μαύρο. 18/8/2023