ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΝΔΡΩΝ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΟΝ «ΟΘΕΛΛΟ» ΤΟΥ ΣΑΙΞΠΗΡ | ΕΝΝΟΙΕΣ 3

Από την παράσταση "Οθέλλος" του Σαίξπηρ. Σκηνοθεσία - διασκευή: Αιμίλιος Χειλάκης & Μανώλης Δούνιας. Αρχαίο Θέατρο Δίου. 50ο Φεστιβάλ Ολύμπου. 7 Αυγούστου 2021. Φωτογραφίες: Πασχαλίνα Γιαννάκη

Το Σάββατο 7 Αυγούστου 2021 οι έφηβες/οι του «Εργαστηρίου» παρακολούθησαν στο Αρχαίο Θέατρο του Δίου στο πλαίσιο του 50ου Φεστιβάλ Ολύμπου τον «Οθέλλο» του Σαίξπηρ σε σκηνοθεσία – διασκευή Αιμίλιου Χειλάκη και Μανώλη Δούνια.
Η πολύ ενδιαφέρουσα παράσταση προκάλεσε πολλές συζητήσεις στην ομάδα. Μία από τις συζητήσεις αφορούσε στη θέση της γυναίκας τότε και τώρα. Όπως είναι γνωστό, στον «Οθέλλο» ένα από τα βασικότερα νοηματικά κέντρα είναι η άδικη μεταχείριση της Δυσδαιμόνας από τον σύζυγό της Οθέλλο, ο οποίος παρασύρεται από τις συκοφαντίες του κακότροπου Ιάγου. Η Δυσδαιμόνα η άτυχη γυναίκα του Οθέλλου αντιπροσωπεύει την καθαρή ομορφιά και την άδολη αγάπη την οποία όμως όλοι επιβουλεύονται. Τη σκοτώνει ο τρελά ερωτευμένος σύζυγός της ο Οθέλλος που στη συνέχει αυτοκτονεί και ο ίδιος. Έρως, πάθη, συκοφαντίες και μίση. Τελικά, η Αιμιλία (Μυρτώ Αλικάκη), η άτυχη γυναίκα του πιο κακού της υπόθεσης, του Ιάγου πριν δολοφονηθεί κι αυτή από τον άντρα της, αποκαλύπτει όλη τη σκευωρία. Η Αιμιλία, αν και δευτερεύων ρόλος, παίζει καταλυτικό ρόλο στην πλοκή. Στο στόμα της βάζει ο Σαίξπηρ τις δικές του απόψεις για την ηθική, τη θέση της γυναίκας και τον έρωτα. Σ΄ έναν χαρακτηριστικό διάλογό της με τη Δυσδαιμόνα λίγο πριν τη δολοφονία θα προσπαθήσει να την ενθαρρύνει κατηγορώντας τους άντρες της εποχής της για τον τρόπο με τον οποίο φέρονται στις γυναίκες τους. Τα λόγια της είναι τα παρακάτω (σε ελεύθερη απόδοση): «[…] Αν σφάλλουν οι γυναίκες, γι΄αυτό φταίνε οι άντρες τους. Μας θεωρούν κορόιδα, όταν μας αμελούν, όταν σε ξένες αγκαλιές αναζητούν την ηδονή, όταν μας βασανίζουν με τη ζήλια τους, όταν μας έχουν φυλακισμένες στο σπίτι, όταν μας κτυπούν. Φαινόμαστε γλυκές και ευαίσθητες, μπορούμε όμως, αν μας πληγώσουν, να γίνουμε θηρία που ζητούν εκδίκηση. Οι άνδρες ας το μάθουν καλά… Έχουμε κι εμείς αισθήσεις σαν κι αυτούς. Μυρίζουμε, βλέπουμε και γευόμαστε το ίδιο με τους άντρες. Και όταν εκείνοι, αφού χορτάσουν από εμάς, μετά ψάχνουν νέα ερωτικά θηράματα, τι νομίζουν ότι κάνουν; Ψάχνουν διασκέδαση; Αυτό νομίζω θέλουν. Και πώς δικαιολογούνται; Α!... Γιατί, λένε, αυτή είναι η φύση του άντρα. Έτσι τους μεγαλώνουν. Όμως, μήπως κι εμείς από τη φύση μας δεν έχουμε επιθυμίες; Μήπως και σε εμάς δεν αρέσει η διασκέδαση; Λοιπόν, ας μας φέρονται καλά και ας μάθουν ότι όταν τους αδικούμε αυτοί πρώτοι μας μαθαίνουν τον τρόπο».
Το απόσπασμα αποτέλεσε την αφορμή για τις έφηβες του «Εργαστηρίου» να σχολιάσουν σχετικά με τη θέση της γυναίκας στην εποχή του Σαίξπηρ, να εντοπίσουν τις διαφορές με τη σημερινή εποχή και να διατυπώσουν την άποψή τους ("ερμηνευτικό σχόλιο") για τη έννοια της ισότητας ανάμεσα στα φύλα.

Σταυρίνα Βάια

Στην εποχή του Σαίξπηρ η θέση των γυναικών δεν ήταν ίση με του άνδρα. Οι γυναίκες δεν είχαν προσωπική άποψη. Μεγάλωναν με μοναδικό στόχο τον γάμο. Καμιά γυναίκα δεν έκανε κάτι γι΄ αυτό, κάποιες, σπανίως βέβαια. Πιστεύω, όμως, ότι όλες βαθιά μέσα τους γνώριζαν την αλήθεια απλά δεν ήθελαν να την παραδεχθούν. Ο Σαίξπηρ τις έδωσε φωνή για να υπερασπιστούν τον εαυτό τους. Μεγάλωναν μέσα στα στερεότυπα που είχε δημιουργήσει η κοινωνία γι΄ αυτές. Παρόλα αυτά πολλές κατανόησαν την ανισότητα και προσπάθησαν να αντιδράσουν. Όπως, η Αιμιλία. Μια γυναίκα διαφορετική από το πρότυπο της γυναίκας εκείνης της εποχής. Μίλησε για θέματα που τότε ήταν ακατάλληλα για τις γυναίκες.
Από τότε οι γυναίκες κέρδισαν και πάλεψαν για τα δικαιώματα τους. Γνωρίζουν τη θέση τους στην κοινωνία, είναι δυναμικές, αυτόνομες. Παλαιότερα η γυναίκα θεωρούνταν ένα σεξουαλικό υποκείμενο, ενώ σήμερα είναι κάτι περισσότερο από αυτό.
Με τα λεγόμενα της Αιμιλίας συμφωνώ. Θυμάμαι με πόση προσήλωση άκουσα την αφήγησή της στον «Οθέλλο». Έχει δίκιο σε όσα λέει, ωστόσο, η εκδίκηση δεν είναι λύση. Οι γυναίκες δεν πρέπει να αντιδρούν, όπως θα αντιδρούσαν οι άντρες στη θέση τους.

Πασχαλίνα Γιαννάκη

Μέσα από τα λόγια της Αιμιλίας ο Σαίξπηρ προβάλλει τις απόψεις του για τη χαμηλή θέση της γυναίκας στην εποχή του. Επισημαίνει ότι ο άντρας ήταν το ισχυρό φύλο ενώ η γυναίκα ζούσε καταπιεσμένη. Ο άντρας είχε ελευθερίες, τις οποίες όμως η γυναίκα δεν μπορούσε να τις διανοηθεί. Οι γυναίκες δεν ήταν μόνο υποταγμένες στα θελήματα των αντρών, αλλά έπρεπε να χαρακτηρίζονται από αγνότητα και υπακοή.
Ο Σαίξπηρ στο συγκεκριμένο έργο παρουσιάζει την Αιμιλία να αντιστέκεται στο κοινωνικό πρότυπο της γυναίκας που επικρατούσε εκείνη την εποχή και την παρουσιάζει δυναμική, να διεκδικεί τα δικαιώματα ισότητας σε σχέση με τους άντρες.
Στη σημερινή εποχή η γυναίκα είναι σε πολύ καλύτερη μοίρα. Είναι ανεξάρτητη, δυναμική και αυτόνομη. Ωστόσο, πολλές ανισότητες εξακολουθούν να υπάρχουν. Σε κάποιες χώρες και μικρές κοινωνίες βλέπουμε ακόμα τον άντρα να είναι η «κολώνα» του σπιτιού και η γυναίκα αυτή που θα πρέπει να ασχολείται μόνο με τα οικιακά. Πολλές ανισότητες παρατηρούνται ακόμα μεταξύ ανδρών και γυναικών στον εργασιακό χώρο.
Η Αιμιλία θέτει, με πολύ ουσιαστικό τρόπο, το ζήτημα της ανισότητας της γυναίκας και αποκαλύπτει αυτά τα κρυφά μυστικά που επικρατούσαν στην εποχή της. Όμως ο Σαίξπηρ θέλει κι αυτής το τέλος όπως και της Δυσδαιμόνας να είναι τραγικό αφού κι αυτή θανατώνεται από τον άντρα της.


Δήμητρα Γιάντσιου

Η θέση της γυναίκας στην εποχή του Σαίξπηρ ήταν να υπακούει και να εξαρτάται από τον άντρα. Να σωπαίνει και να είναι υπόδουλή του. Η γυναίκα ήταν το πρότυπο της δουλοπρέπειας, δεν ήταν ελεύθερη αντίθετα ήταν εγκλωβισμένη και εξαρτημένη από τον άνδρα.
Με το πέρασμα του χρόνου η θέση της γυναίκας άρχισε να αλλάζει. Ενώ παλιότερα η γυναίκα αντιλαμβανόταν τον εαυτό της ως κάτι αδύναμο που έπρεπε να ασχολείται με τις δουλειές του σπιτιού χωρίς να εργάζεται στα νεότερα χρόνια αυτό έχει αλλάξει. Πλέον η γυναίκα έχει το δικαίωμα και να εργάζεται και να διεκδικεί ό,τι θέλει, να βγάζει τα δικά της χρήματα και να έχει ανεξαρτησία.
Η άποψή μου για την Αιμιλία είναι ότι πήρε σωστή θέση λέγοντας πράγματα που οι άλλες γυναίκες δεν είχαν τη δύναμη να πουν. Βγήκε μπροστά και μίλησε με θάρρος εκ μέρους όλων των γυναικών.


Αγγελική Καρατζόγλου

Τον 16ο και τον 17ο αιώνα η θέση της γυναίκας ήταν αρκετά διαφορετική σε σχέση με σήμερα. Παρόλο που και τότε υπήρχαν αρκετά δυναμικές και αξιοθαύμαστες γυναίκες, οι περισσότερες ήταν υποταγμένες στα "θέλω" των αρσενικών του σπιτιού τους. Σημαντικό είναι να αναφέρουμε ότι οι γυναίκες αποτελούσαν έμπνευση για τους καλλιτέχνες της εποχής.
Στις μέρες μας φαίνεται πως το φαινόμενο αυτό έχει εξαλειφθεί και οι γυναίκες, τουλάχιστον στις πολιτισμένες χώρες, έχουν ίσα δικαιώματα με τους άντρες. Ωστόσο, στην πραγματικότητα τα δικαιώματα των γυναικών μόνο θεωρητικά υπάρχουν στην κοινωνία μας και οι γυναίκες θα πρέπει να συνεχίσουν να παλεύουν για τα αυτονόητα· για σεβασμό, για ίση αντιμετώπιση και δικαιώματα στην εργασία, ενώ πολλές φορές πρέπει να παλέψουν ακόμα και για την ίδια τους τη ζωή. Θα ήταν, όμως, άδικο να μην αναφερθούμε στις κατακτήσεις που έχει κερδίσει το γυναικείο φύλο, όπως το δικαίωμα ψήφου. Στις κοινωνικές τους, επίσης, συναναστροφές οι γυναίκες είναι πιο ελεύθερες. Μπορούν να κυκλοφορούν στο δημόσιο χώρο, χωρίς τη συνοδεία των ανδρών τους, ωστόσο, ακόμα και σήμερα πολλές φορές κινδυνεύουν να κατηγορηθούν για ηθικά ζητήματα. Κάθε γυναίκα θα πρέπει να σέβεται τον εαυτό της και να ενεργεί δυναμικά όσον αφορά την προσωπική της ζωή. Όπως για παράδειγμα στο θέμα του γάμου, η σημερινή γυναίκα δεν πρέπει να δίνει το δικαίωμα να την επιλέγουν οι άνδρες σαν άβουλο αντικείμενο, αλλά να προβάλει με θάρρος τις επιλογές της.
Η Αμαλία στον «Οθέλλο» του Σαίξπηρ ενσαρκώνει τις δυναμικές γυναίκες της εποχής της και συγχρόνως αποτελεί διαχρονικό σύμβολο γυναικείας χειραφέτησης. Θεωρώ πως τα λεγόμενα της έχουν υπόσταση και αντιλαμβάνομαι την οργή της εμπρός στην άδικη και απάνθρωπη αντιμετώπιση της Δυσδαιμόνας. Ωστόσο, δεν ενστερνίζομαι την άποψη ότι η εκδίκηση είναι ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσεις την αδικία. Για μένα η εκδίκηση δεν είναι δυναμική διεκδίκηση των δικαιωμάτων, αλλά μέσο ικανοποίησης του ανθρώπινου εγωισμού, που φέρνει αντεκδίκηση κι όχι δικαίωση.


Έλενα Κορινιώτη

Στην εποχή του Σαίξπηρ η θέση της γυναίκας εξακολουθούσε να είναι σε χαμηλότερη θέση από τον άνδρα. Η γυναίκα ήταν υποχρεωμένη να μένει στο σπίτι, να ασχολείται με την ανατροφή των παιδιών και η προσωπική της ζωή έμπαινε σε δεύτερη μοίρα. Ο άνδρας ήταν ο αρχηγός του σπιτιού και είχε μεγαλύτερη ισχύ. Σε αντίθεση με εκείνη την εποχή, στη σημερινή η θέση του άνδρα και της γυναίκας έχουν ισορροπήσει. Σήμερα η γυναίκα έχει το δικαίωμα να εργάζεται, να εκφράζεται και να διεκδικεί. Γενικότερα υπάρχει μια σχέση αρμονίας όπου και οι δυο αποφασίζουν.
Στο συγκεκριμένο απόσπασμα η Αιμιλία κάνει μια επαναστατική κίνηση καθώς εκφράζει όλα αυτά που οι γυναίκες ένιωθαν. Τόλμησε να κατηγορήσει τους άνδρες καθώς ένιωθε υποτιμημένη. Μια τέτοια κίνηση τότε θεωρούταν ασεβής διότι οι γυναίκες δεν είχαν το δικαίωμα να συμπεριφέρονται όπως ήθελαν και έσκυβαν το κεφάλι τους όταν ο άνδρας μιλούσε. Κατά τη δική μου κρίση η ενέργεια της Αιμιλίας ήταν αναγκαία και μοναδική, αφενός μεν γιατί ελάχιστες γυναίκες θα το έκαναν και αφετέρου γιατί αναμφίβολα πρόκειται για μια δυναμική και γενναία γυναίκα.


Θεοδώρα Λαζάρου

Η γυναίκα ήταν και θα είναι μια παρεξηγημένη μορφή. Στην εποχή του Σαίξπηρ η γυναίκα κρινόταν και κατηγορούταν για τα πάντα. Ακόμη και για τις ατυχίες του άνδρα, φταίχτης θεωρούταν η γυναίκα, η οποία ζούσε χωρίς επιθυμίες και όνειρα. Από μικρή γνώριζε τι της επιφύλασσε η μοίρα. Μια ζωή εσώκλειστη στους τέσσερις τοίχους με κύριο μέλημα την φροντίδα των παιδιών και τις δουλειές του σπιτιού. Δίχως δικαιώματα και δίχως διασκέδαση. Μια ζωή, δηλαδή, που η ίδια δεν ζούσε.
Η θέση της γυναίκας σήμερα διαφέρει αρκετά από την εποχή του Σαίξπηρ, δίχως όμως να λείπουν από την καθημερινότητα μιας γυναίκας τα μειονεκτικά στερεότυπα του παρελθόντος. Σήμερα μια γυναίκα δεν εξαρτάται από κανέναν πέραν του εαυτού της. Έχει –σχεδόν- ίσα δικαιώματα με τον άντρα. Είναι ελεύθερη να ζήσει τη ζωή της, όπως η ίδια θεωρεί σωστή. Φυσικά, όμως, δέχεται καθημερινά κρίσεις και σχόλια από τον καθένα.
Θεωρώ τα λεγόμενα της Αιμιλίας σωστά, γιατί παρόλο που ζω σε μια άλλη εποχή μπορώ να κατανοήσω πλήρως τι εννοούσε και τι ήθελε να περάσει στον κόσμο μέσα από τα λόγια της.


Κατερίνα Νταλαμπέκου

Φαίνεται ότι η θέση της γυναίκας στην εποχή του Σαίξπηρ ήταν χειρότερη από ό,τι είναι σήμερα. Τα λόγια της Αιμιλίας το επιβεβαιώνουν. Οι γυναίκες ήταν φυλακισμένες στο σπίτι και οι άντρες τις χτυπούσαν. Δυστυχώς όμως κάποια από αυτά που καταγγέλλει η Αιμιλία ισχύουν και σήμερα. Οι περισσότεροι άντρες εξακολουθούν και σήμερα να πιστεύουν, συνειδητά ή ασυνείδητα, ότι είναι στη φύση τους να έχουν περισσότερες επιθυμίες από τη γυναίκα. Στην εποχή του Σαίξπηρ φαίνεται ότι οι άντρες νοιάζονταν μόνο πως θα διασκεδάσουν με κάθε είδους τρόπο και πως θα εκμεταλλευτούν την γυναίκα για δικιά τους απόλαυση. Μήπως όμως ισχύει το ίδιο και σήμερα; Μήπως, όμως και το χειρότερο, κάποιες γυναίκες ευχαριστιούνται με αυτόν τον τρόπο; Λέμε ότι οι γυναίκες έχουν πλέον κατακτήσει τα δικαιώματα τους (και όντως έχουν κατακτήσει πολλά ), αλλά τελικά πόσες το έχουν αυτό πραγματικά συνειδητοποιήσει;
Με τα λόγια της Αιμιλίας συμφωνώ απόλυτα. Κανονικά ούτε στη σκέψη δεν θα έπρεπε οι άντρες να έχουν επιθυμίες γι΄ άλλες γυναίκες από τη στιγμή που έχουν σύζυγο. Άλλα όταν ο άντρας συμπεριφέρεται με τέτοιον τρόπο, τότε κάποιες γυναίκες ενεργούν από αντίδραση με τον ίδιο τρόπο και οδηγούνται στα ίδια πάθη. Γιατί είναι πολύ εύκολο και για τις γυναίκες όταν αφήνουν να τις κυριέψει η ζήλεια ή οι ανθρώπινες αδυναμίες να κάνουν τα ίδια λάθη με τους άντρες.


Αναστασία Παπαναστασίου

Η θέση της γυναίκας στην εποχή του Σαίξπηρ ήταν άθλια και μειονεκτική. Οι άνδρες είχαν τις γυναίκες περισσότερο για το κέφι τους. Στη σημερινή εποχή η θέση της γυναίκας είναι διαφορετική. Μετράει η γνώμη της και αν όχι όλοι οι άνδρες οι περισσότεροι δεν έχουν τις γυναίκες για το κέφι τους. Πιστεύω, όμως, ότι ακόμα και σήμερα υπάρχουν παρόμοιες περιπτώσεις ανδρών με αυτές που περιγράφει η Αιμιλία. Συμφωνώ με τα λεγόμενά της Αιμιλίας. Μέσα από αυτά μπορούμε να καταλάβουμε τη θέση της γυναίκας στην εποχή του Σαίξπηρ. Θαυμάζουμε, επίσης, το θάρρος και τον δυναμισμό της Αιμιλίας που πλήρωσε όμως με τη ζωή της.


Κατερίνα Παπαναστασίου

Στην εποχή του Σαίξπηρ οι γυναίκες δεν είχαν ίσα δικαιώματα και ίσες ευκαιρίες με τους άντρες. Πολλές φορές οι άντρες χτυπούσαν τις γυναίκες τους, δεν ήταν πιστοί στον γάμο τους, δεν τις επέτρεπαν να βγαίνουν από το σπίτι και αναζητούσαν συνεχώς τρόπους για να διασκεδάσουν.
Στην εποχή μας οι γυναίκες έχουν ίσα δικαιώματα με τους άντρες και ίσες ευκαιρίες. Έχουν την δυνατότητα να μορφώνονται, να εργάζονται και να διασκεδάζουν. Παρόλα αυτά όμως, στις μέρες μας πολλοί άντρες βασανίζουν, χτυπούν, βιάζουν και σκοτώνουν τις γυναίκες τους. Μάλιστα, τελευταία τα φαινόμενα αυτά είναι πιο συχνά. Τουλάχιστον σήμερα, σε σχέση με την εποχή του Σαίξπηρ, οι άντρες τιμωρούνται γι΄ αυτές τις παραβατικές τους συμπεριφορές.
Με τα λεγόμενα της Αιμιλίας συμφωνώ. Οι γυναίκες, όπως και οι άντρες, έχουμε αισθήσεις και επιθυμίες. Έχουμε και εμείς το δικαίωμα να διασκεδάζουμε, να εργαζόμαστε και να μορφωνόμαστε. Η δικαιολογία «είναι στην φύση του άντρα» δεν είναι αποδεκτή, διότι και οι γυναίκες από τη φύση τους έχουν ανάγκες. Οι άντρες, δυστυχώς, μαθαίνουν από τη μικρή τους ηλικία σε αυτές τις συμπεριφορές και κάποιες φορές γίνονται ψυχικά άρρωστοι. Αλλά και οι γυναίκες βλέποντας αυτές τις συμπεριφορές πρέπει να έχουν το θάρρος να απομακρύνονται από τους άντρες τους και να αναζητούν βοήθεια. Να είναι δυνατές και να μην φοβούνται να πουν την αλήθεια. Όσο γλυκές και ευαίσθητες φαίνονται τόσο δυνατές πρέπει να είναι.

Παμέλα Πετάλλι
Η θέση της γυναίκας στην εποχή του Σαίξπηρ δεν ήταν τίποτα άλλο παρά κατώτερη του άντρα. Διαβάζοντας το παραπάνω απόσπασμα μπορούμε, εύκολα, να διαπιστώσουμε ότι η γυναίκα στην εποχή του Σαίξπηρ, δηλ. τον 15ο και τον 16ο αιώνα, ήταν υποταγμένη στις τότε συμβάσεις της κοινωνίας («Γιατί, λένε, αυτή είναι η φύση του άντρα. Έτσι τους μεγαλώνουν»). Ειδικότερα, θεωρούνταν αδύναμες, ανόητες και παράλληλα ανάξιες εμπιστοσύνης. («Μας θεωρούν κορόιδα... μας βασανίζουν με τη ζήλια τους…»). Ήταν, λοιπόν, αντικείμενο ερωτικής, συναισθηματικής και κοινωνικής εκμετάλλευσης («Και όταν εκείνοι, αφού χορτάσουν από εμάς, μετά ψάχνουν νέα ερωτικά θηράματα, τι νομίζουν ότι κάνουν;»).
Η σημερινή εποχή σε σχέση με την εποχή του Σαίξπηρ παρουσιάζει μεγάλες διαφορές αλλά και ομοιότητες. Ο ρόλος της γυναίκας, πλέον δεν διαφοροποιείται με αυτόν του άντρα. Κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες τα δικαιώματα των δυο φύλων είναι ίσα. Σήμερα αντιμετωπίζεται ως ικανό, άξιο και εξίσου σημαντικό άτομο. Παρόλα αυτά, στις ανατολικές χώρες και όχι μόνο, η γυναίκα παραμένει ακόμα αντικείμενο εκμετάλλευσης και αδικίας.
Κατά τη προσωπική μου άποψη τα λεγόμενα της Αιμιλίας ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα της τότε εποχής. Με άλλα λόγια, ο επαναστατικός της λόγος είναι γενικά ορθός. Αιτιολογεί τις πράξεις των γυναικών και τα συναισθήματα τους προβάλλοντας την αδικία που υφίστανται από τους άντρες και τη κοινωνία. Παίρνει θέση και αντεπιτίθεται.


Νάνσυ Τζιόλη

Σαφώς υπάρχουν αρκετές διαφορές όσο αναφορά τη θέση της γυναίκας στην εποχή του Σαίξπηρ από τη σημερινή εποχή. Παρόλα αυτά κάποια πράγματα δεν έχουν αλλάξει. Σύμφωνα με το παραπάνω απόσπασμα, φαίνεται ότι οι γυναίκες είχαν πολύ μειονεκτική θέση σε σχέση με τους άντρες, και φαίνεται μάλιστα σαν οι σύζυγοι τους να τις χρησιμοποιούσαν σαν αντικείμενα. Δεν αντιδρούσαν και δεχόντουσαν όλα τα ‘’χτυπήματα’’ δίχως να κάνουν κάτι. Μάλιστα στο απόσπασμα η Αιμιλία κατηγορεί τους άντρες, και λέει πως σε αυτούς αρέσει υπερβολικά η διασκέδαση και είναι έτσι από τη φύση τους, ενώ για τις γυναίκες φαίνεται να μην ισχύει το ίδιο.
Στη σημερινή εποχή υπάρχει μια εξισορρόπηση ανάμεσα στα δύο φύλλα, και πάλι όμως δεν υπάρχει σε καμία περίπτωση τέλεια ισότητα. Είναι γεγονός ότι σήμερα υπάρχει μεγαλύτερος σεβασμός από τους άντρες προς τις γυναίκες και επίσης οι γυναίκες πλέον αντιδρούν όταν αδικούνται. Υπάρχουν ακόμη και σήμερα κοινωνίες στις οποίες η γυναίκα δεν έχει καταφέρει να εξασφαλίσει τα δικαιώματα της ή ακόμα και δεν έχει σχεδόν καθόλου δικαιώματα.
Σε γενικά πλαίσια συμφωνώ με τα λεγόμενα της Αιμιλίας εκτός από το κομμάτι που αναρωτιέται μήπως πως στις γυναίκες δεν αρέσει η διασκέδαση με το οποίο διαφωνώ. Όσο όμως αναφορά το υπόλοιπο μέρος, ειδικά αυτό με τα συναισθήματα και την εκδίκηση, συμφωνώ απόλυτα με αυτό.


Καλλιόπη Τσιανάκα

Στη σημερινή εποχή παρατηρούμε ότι οι άντρες πολλές φορές αντιμετωπίζουν τις γυναίκες σαν ένα είδος παιχνιδιού με το οποίο μπορείς να παίζεις μαζί του. Στην ουσία το ίδιο γινόταν και στην εποχή του Σαίξπηρ.
Το τελευταίο διάστημα παρακολουθούμε πολύ συχνά στα μέσα μαζικής επικοινωνίας περιπτώσεις ανδρών που σκοτώνουν τις γυναίκες τους, τις δέρνουν και τις φέρονται άσχημα. Αν συνεχιστεί η άθλια αυτή κατάσταση ο φόβος θα κυριέψει όλες τις γυναίκες ακόμα κι εμάς τα πιο μικρά κορίτσια. Κορίτσια της ηλικίας μου και ακόμα πιο μικρά βιώνουν οι ίδιες βιασμό και πως να το ξεπεράσει αυτό ένα παιδί; Η κοινωνία μας έχει καταντήσει να μην τιμωρεί όπως θα έπρεπε τους άντρες που φέρονται άσχημα σε μια γυναίκα.
Συμφωνώ με τα λεγόμενα της Αιμιλίας, η οποία περιέγραψε το τι πραγματικά είναι οι άντρες και κατά την γνώμη μου έτσι πως φέρονται είναι αυτοί τα σκουπίδια και όχι οι γυναίκες.


Μαρία Τσιανάκα

Όσον αφορά τη θέση της γυναίκας οι διάφορες ανάμεσα στη σημερινή εποχή και στην εποχή του Σαίξπηρ είναι αρκετές. Βέβαια δεν είναι πολύ θετικές.
Κατά την άποψη μου η Αιμιλία έχει σωστή κρίση. Οι άντρες εκμεταλλεύονταν τις γυναίκες κάτι που δεν είναι σωστό τη στιγμή που ο ίδιος ο άντρας έχει γεννηθεί από μια γυναίκα. Πως είναι δυνατόν μια γυναίκα που έχει προσφέρει, έχει βοηθήσει, έχει κάνει τα πάντα για τον άνθρωπό της αυτός να το ανταποδίδει με άσχημες κουβέντες, με ξύλο, με την απιστία με άλλη γυναίκα ή και με θάνατο; Είναι πολύ λυπηρό να βλέπεις ότι από παλιά συνέβαιναν όλα αυτά και αντί να αλλάξουν τα πράγματα προς το καλύτερο να γίνονται πολλές φορές και χειρότερα. Για παράδειγμα πρόσφατα έχουμε δει στην Ελλάδα κάποιες περιπτώσεις αντρών που ξεπερνούν τα όρια, σκοτώνουν και βιάζουν είτε τις γυναίκες είτε τα παιδιά τους.
Συνοψίζοντας θεωρώ ότι η Αιμιλία είχε δίκιο και ότι όλα αυτά που λέει έχουν διαχρονική σημασία. Μακάρι τα πράγματα ν΄ αλλάξουν με τα χρόνια και η θέση της γυναίκας να γίνει ακόμη καλύτερη.


Ευαγγελία Τσιμήτρη

Οι γυναίκες στην εποχή του Σαίξπηρ θεωρώ πως διαφέρουν αρκετά από τις γυναίκες της σημερινής εποχής. Στην εποχή του Σαίξπηρ οι αρετές της ιδανικής γυναίκας ήταν η αγνότητα και η σιωπηλή υπακοή. Ήταν αναγκασμένες να υπακούουν στον πατέρα τους κι έπειτα στον σύζυγό τους. Χωρίς ποτέ να νιώσουν μια δόση ελευθερίας. Χωρίς ποτέ να τους δοθεί η ευκαιρία να νιώσουν δυνατές και ευγνώμονες γι΄ αυτό που είναι. Δεν είχαν άποψη ή μάλλον για να το διατυπώσω καλύτερα είχαν άποψη και ποιος ξέρει μπορεί αυτές οι απόψεις να άλλαζαν τον κόσμο, αλλά ποτέ δεν τους επιτρεπόταν να τη διατυπώσουν, γιατί τις θεωρούσαν ανάξιες και ελαφρόμυαλες. Για τους άντρες οι γυναίκες ήταν μονάχα σκεύη ηδονής και καλές νοικοκυρές. Τίποτα παραπάνω.
Αντιθέτως τις γυναίκες της σημερινής εποχής τις χαρακτηρίζει η δυναμικότητα και η δημιουργικότητα. Οι σημερινές γυναίκες είναι δυναμικές! Δίνουν ζωή και αυτό φαίνεται. Έχουν ελευθερία έκφρασης του λόγου και αυτό τις ωθεί στο να εκφραστούν με ελευθερία και να μοιραστούν τις ανησυχίες αλλά και τις απόψεις τους για την κοινωνία.
Η Αιμιλία για μένα να είναι ένας δυναμικός χαρακτήρας αλλά και σύγχρονος πληγωμένος από τη συμπεριφορά του άντρα της. Πολλές φορές στο έργο φαίνεται να παίρνει την σκυτάλη και να βοηθά στην εξέλιξη της πλοκής. Ο μονόλογός της θεωρείται διαχρονικός και νομίζω ότι εκφράζει μεγάλο ποσοστό γυναικών στην εποχή μας. Δυστυχώς, όμως, ακόμα και σήμερα όχι όλες τις γυναίκες. Πολλές σημερινές γυναίκες αποδέχονται τις συμβάσεις που τους επιβάλλουν οι άντρες στον τρόπο με τον οποίο θα ντυθούν, θα εργαστούν, θα ασκήσουν τα οικογενειακά τους καθήκοντα. Συμφωνώ απόλυτα με τα λεγόμενα της Αιμιλίας και δεν θέλω να μεγαλώσω σε μια κοινωνία στην οποία θα εξακολουθούν να ισχύουν πολλές από τις κοινωνικές ανισότητες που επισήμανε για τη δική της εποχή.


Διονυσία Φωτιάδου

Η θέση της γυναίκας στην εποχή του Σαίξπηρ είναι διαφορετική με τη σημερινή. Ο άντρας της συμπεριφερόταν σαν να ήταν η δούλα του, αφού μόνο καθάριζε, μαγείρευε και μεγάλωνε τα παιδιά. Δεν είχε το δικαίωμα στη διασκέδαση και τη μόρφωση. Ήταν άβουλες εμπρός στους άντρες τους και φοβισμένες μη τυχόν και τις χτυπήσουν. Το πιο απαίσιο πράγμα ήταν σίγουρα όταν οι άντρες τις ήθελαν για την καλοπέρασή τους και τις εκμεταλλεύονταν. Αντίθετα με τη σημερινή εποχή που οι γυναίκες και διασκεδάζουν και μορφώνονται και δουλεύουν. Δεν βρίσκονται κάτω από την πίεση των συζύγων τους. Βέβαια υπάρχουν ακόμα και σήμερα γυναίκες που βρίσκονται κάτω υπό την πίεση τον αντρών τους και δυστυχώς αυτό πρέπει να σταματήσει. Πρέπει να βρουν τη «φωνή» τους και να μιλήσουν για βοηθήσουν τους εαυτούς τους. Συμφωνώ με τα λεγόμενα της Αιμιλίας διότι έχει δίκιο σε αυτά που λέει για τις γυναίκες.

Ελένη Τόκα

Δυστυχώς η θέση της γυναίκας κατά την εποχή του Σαίξπηρ δεν διαφέρει και πολύ από τη δική μας. Διαχρονικά είναι, λοιπόν, τα λεγόμενα της Αιμιλίας. Ακόμη και τώρα, εν έτει 2021, υπάρχει η αντίληψη ότι οι άντρες είναι ανώτεροι. Μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν. Σε όποιον θέλουν. Όπως θέλουν. Όταν θέλουν. Χωρίς να κριθούν για το φύλο τους. Ενώ οι γυναίκες είναι κατώτερες. Οι γυναίκες πρέπει να προσαρμοστούν σύμφωνα με τα θέλω των αντρών. Σύμφωνα με τα πρότυπα που προβάλλει η κοινωνία. Να μην έχει άποψη. Να μην έχει δύναμη. Να μην έχει φωνή. Να ακούει και να υπηρετεί. Με αυτή την ιδεολογία εξακολουθούν οι μεγαλύτεροι να μας εγκλωβίζουν από παιδιά. Έτσι μας μεγαλώνουν. Ασυναίσθητα υποτιμάμε τον εαυτό μας και τον υποβιβάζουμε, γιατί αυτό μας έμαθαν πως είναι το σωστό. Το αρεστό από τη κοινωνία. Δυστυχώς αυτές οι προκαταλήψεις δεν έχουν ξεπεραστεί. Έχουν γίνει αρκετά βήματα. Ο φεμινισμός εξαπλώνεται. Πρέπει να αφήσουμε πίσω μας όλα αυτά τα στερεότυπα και να καταλάβουμε την αξία μας. Τη δύναμη μας. Να τα αξιοποιήσουμε. Να διώξουμε όλες αυτές τις οπισθοδρομικές αντιλήψεις με τις οποίες μας βομβαρδίζει η κοινωνία.

Ευαγγελία Παπαναστασίου

Ο Σαίξπηρ, μέσα από τα λόγια της Αιμιλίας, διατυπώνει τις απόψεις του για τη θέση της γυναίκας στην εποχή του. Σύμφωνα λοιπόν με τα λεγόμενά του, η γυναίκα στην εποχή του κατείχε μια κατώτερη θέση από τον άνδρα. Ζούσε καταπιεσμένη σε αντίθεση με τον άντρα ο οποίος είχε όλες τις ελευθερίες («Γιατί,… τον τρόπο»). Ήταν υποδουλωμένη στον άντρα της και σιωπηλή απέναντί του («Μας θεωρούν … εκδίκηση»).
Στην εποχή μας η γυναίκα έχει ίσα δικαιώματα με τον άντρα. Ωστόσο, ενώ έχει το δικαίωμα να μορφώνεται, να εργάζεται, να διασκεδάζει, να ψηφίζει και να ψηφίζεται, από την άλλη πολλές φορές όλα αυτά δεν τα αποδέχεται όλη η κοινωνία. Ας σκεφτούμε αυτά που συμβαίνουν τα τελευταία χρόνιας τη χώρα μας με την αύξηση της βίας κατά των γυναικών (γυναικοκτονίες, βιασμοί). Επομένως, καταλαβαίνουμε ότι ακόμα και σήμερα η «ισότητα» είναι μόνο θεωρητική.
Η Αιμιλία είναι μία δυναμική γυναίκα και αυτό φαίνεται από τα λόγια της με τα οποία συμφωνώ απόλυτα. Για κανέναν λόγο δεν θα πρέπει η γυναίκα να κατέχει κατώτερη θέση από τον άντρα αλλά και ούτε να είναι υπόδουλή του. Οφείλει να έχει ίδια και ίσα δικαιώματα με τον άντρα.


Χριστίνα Λιόλιου

Στην εποχή του Σαίξπηρ η κοινωνική θέση της γυναίκας διέφερε αρκετά από τη σημερινή. Στην τότε εποχή η γυναίκα ήταν αδύναμη χωρίς γνώμη για τα δικαιώματα της. Φοβόταν να αφεθεί ελεύθερη, να εκφράζεται και να συμπεριφέρεται όπως θα ήθελε. Οι άνδρες έβλεπαν τις γυναίκες ως ένα αντικείμενο απόλαυσης και καλοπέρασης. Τις έμαθαν να σκύβουν το κεφάλι και να μην αντιδρούν. Σε αντίθεση με μια γυναίκα της σημερινής εποχής όπου θα έλεγα υπερτερεί σε πολλούς τομείς και αναμφισβήτητα έχει δυναμικό ρόλο στην κοινωνία. Μια σύγχρονη γυναίκα διεκδικεί τα δικαιώματα της και τα θέλω της.